LỆNH TRỪNG PHẠT CỦA EU SẼ SỚM ĐẾN VỚI LỰC LƯỢNG VỆ BINH CÁCH MẠNG IRAN

Sau vụ Iran tấn công Israel, EU đang tranh luận về các biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với Tehran. Điều gì có thể xảy ra và lợi ích của lệnh cấm là gì? Những câu hỏi và câu trả lời quan trọng nhất.

Chiều thứ Ba 16/4, ngoại trưởng của 27 quốc gia Liên minh châu Âu (EU) đã thảo luận trong một liên kết về cách họ sẽ hành động sau cuộc tấn công của Iran vào Israel. Có những lời kêu gọi ở thủ đô và Nghị viện châu Âu nhằm thắt chặt các biện pháp trừng phạt đối với Tehran. 

Đã có những biện pháp trừng phạt nào?

Nhiều công ty và cá nhân Iran đã phải chịu lệnh trừng phạt của EU trong nhiều năm. Có nhiều danh sách trừng phạt khác nhau:

* Vì vi phạm thỏa thuận hạt nhân,

* Vì những vi phạm nhân quyền nghiêm trọng và

* Vì sự hỗ trợ của Nga trong cuộc chiến chống Ukraine.

Những người bị ảnh hưởng sẽ không còn được phép vào EU, tài sản của họ bị phong tỏa và các công ty EU không còn được phép kinh doanh với họ.

Các biện pháp trừng phạt đã đạt được những gì?

Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế Iran. Các nhà nghiên cứu tại Viện Kinh tế Thế giới Kiel và Viện Nghiên cứu Kinh tế Đức ở Berlin ước tính rằng đất nước này đã phải chịu “sự mất mát thịnh vượng vĩnh viễn 1,7%” do các lệnh trừng phạt của EU áp đặt lên Iran chỉ trong năm 2012.

Chuyên gia an ninh và quân sự Fabian Hinz từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở London cho biết nền kinh tế Iran đang ở trong tình trạng rất tồi tệ. Tất nhiên, điều đó cũng khiến chế độ lo lắng.

Hinz cho biết: “Tuy nhiên, các quyết định trong lĩnh vực an ninh được đưa ra bởi một nhóm rất nhỏ những người không bị ảnh hưởng đặc biệt bởi các lệnh trừng phạt này hoặc thậm chí có thể được hưởng lợi từ chúng”. Do đó, ông cho rằng các biện pháp trừng phạt mới sẽ không ảnh hưởng đến hành vi của Iran.

Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo là gì?

Lực lượng vũ trang tinh nhuệ của Iran, được thành lập năm 1979, là tổ chức quyền lực nhất ở nước này. Lực lượng Vệ binh Cách mạng đã đàn áp dã man các cuộc biểu tình rầm rộ trong nước sau cái chết bạo lực của thanh niên Iran Jina Mahsa Amini vào mùa thu năm 2022.

Lực lượng Vệ binh Cách mạng cũng ảnh hưởng đến số phận của toàn khu vực thông qua các đồng minh nước ngoài như Hezbollah ở Lebanon và lực lượng dân quân Houthi ở Yemen.

Những biện pháp trừng phạt bổ sung nào đang được thảo luận?

Các đại diện hàng đầu của Liên minh, SPD và FDP đang kêu gọi đưa Vệ binh Cách mạng Hồi giáo vào danh sách khủng bố của EU. Nghị viện Châu Âu đã thông qua nghị quyết tương ứng vào tháng 1 năm 2023.

David McAllister (CDU), Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại tại Nghị viện Châu Âu, nói rằng Lực lượng Vệ binh Cách mạng “cuối cùng” phải được thêm vào danh sách khủng bố.

Việc thêm Lực lượng Vệ binh Cách mạng vào danh sách khủng bố sẽ thay đổi điều gì?

Với tư cách là một tổ chức, Lực lượng Vệ binh Cách mạng hiện chỉ nằm trong một danh sách trừng phạt của EU - cụ thể là vì vi phạm thỏa thuận hạt nhân. Tuy nhiên, cho đến nay chỉ có cá nhân thành viên lãnh đạo của lực lượng này nằm trong danh sách khủng bố này của EU.

Nếu toàn bộ tổ chức này bị xếp vào loại tổ chức khủng bố, hàng trăm nghìn binh sĩ sẽ bị ảnh hưởng. Điều này cũng có thể ngăn cản những người Iran trẻ tuổi theo đuổi sự nghiệp trong Lực lượng Vệ binh Cách mạng nếu sau này họ muốn học tập hoặc làm việc ở phương Tây.

Tại sao cho đến nay EU vẫn né tránh bước đi này?

Lực lượng Vệ binh Cách mạng sẽ là đơn vị quân đội chủ lực đầu tiên nằm trong danh sách khủng bố. Cho đến nay, EU mới chỉ trừng phạt các tổ chức phi nhà nước như Hamas, PKK của người Kurd và Nhà nước Hồi giáo (IS). Các nhà ngoại giao EU lo ngại một tiền lệ có hậu quả pháp lý không rõ ràng

Theo luật hiện hành, EU chỉ có thể đưa một tổ chức vào danh sách khủng bố nếu tòa án ở một quốc gia EU trước đó đã kết án một trong các thành viên của tổ chức đó vì hành động khủng bố. Những trường hợp như vậy vẫn tồn tại, nhưng việc kiểm tra của cơ quan pháp lý của Hội đồng Châu Âu vẫn đang diễn ra.

Ngoài ra còn có một lập luận, một số chính phủ không muốn xúc phạm giới lãnh đạo ở Tehran vì họ vẫn chưa từ bỏ hy vọng đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran. Có những lo ngại rằng việc coi Lực lượng Vệ binh Cách mạng là một tổ chức khủng bố có thể dẫn đến rạn nứt quan hệ.

Nhiều khả năng ban đầu EU sẽ chỉ thắt chặt chế độ trừng phạt máy bay không người lái đối với Iran. Người ta đang thảo luận về việc cấm xuất cảng kỹ nghệ hoả tiễn cho các công ty Iran. Các công ty Iran cung cấp máy bay không người lái và hoả tiễn cho các bên khác ở Trung Đông cũng có thể bị trừng phạt.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 16 April 2024