ĐỨC ĐANG TÍNH CHIA TAY VỚI HOA KỲ - VÌ TRUMP THÍCH TỰA VÀO PUTIN TRONG VIỆC TÌM KIẾM HÒA BÌNH CHO UKRAINE

Tổng thống Hoa Kỳ hiện nay muốn liên kết với người đứng đầu Điện Kremlin Vladimir Putin. Vì thế, Đức đang muốn chìa tay Donald Trump về các cuộc chiến ở Ukraine và Trung Đông.

Chính phủ Đức dưới thời Thủ tướng Friedrich Merz (CDU) bắt đầu nhiệm kỳ vào đầu tháng 5 với một thông điệp quan trọng: Đức muốn tăng cường sự thống nhất ở Âu châu và các cường quốc Âu châu nên có chung tiếng nói về các vấn đề địa chính trị quan trọng.

Merz và Bộ trưởng Ngoại giao Johann Wadephul (CDU) ban đầu đã hợp tác với các quốc gia được gọi là E4, bao gồm Pháp, Anh và Ba Lan cũng như Cộng hòa Liên bang Đức. Có những cái bắt tay, cái ôm, những lời nói ấm áp và những bức ảnh tượng trưng của các nguyên thủ quốc gia và chính phủ trên chuyến tàu đến Kiew. Các chuyên gia coi việc đoàn kết của chính quyền liên bang là một thành công.

Nhưng đây chỉ là một cột mốc chính sách đối ngoại mà Chính phủ Liên bang muốn đạt được trong 100 ngày đầu tiên. Quan trọng hơn nữa là vấn đề giữ cho Hoa Kỳ tham gia vào NATO, các cuộc chiến ở Ukraine và Dải Gaza, và thuyết phục Tổng thống Donald Trump thực hiện một hành động chung với E4. Đó là lý do tại sao những người đứng đầu chính phủ E4 cũng đã nói chuyện với đảng Cộng hòa qua điện thoại. 

Tuy nhiên, sự thống nhất của Âu châ lại không có nhiều tác động tới Trump. Đối với Âu châu, ông là nhân tố gây hỗn loạn chính trị, gây chia rẽ trong liên minh xuyên Đại Tây Dương vì Trump thấy có lợi khi làm như vậy. Chính phủ liên bang đã phát động một cuộc tấn công vào chính quyền Trump và đã đưa ra những nhượng bộ về các vấn đề quan trọng. Cho đến nay, cách làm này vẫn thất bại. Tổng thống Hoa Kỳ dường như chịu ảnh hưởng nhiều hơn từ người đồng cấp Nga Wladimir Putin.

Nhưng mọi chuyện sẽ  không dừng lại ở đó: Về chính sách đối ngoại, chính phủ Đức đã phải chịu hai thất bại chỉ trong vài tuần đầu tiên và tình hình có thể trở nên khó khăn hơn đối với Đức ngay từ tháng 6.

E4 hy vọng cho một cuộc tấn công trừng phạt chung

Trong những tuần gần đây, đại diện chính phủ Đức đã nhiều lần nói về những tín hiệu tích cực đến từ Washington: Trump một lần nữa hoãn áp thuế và đe dọa Putin sẽ phải chịu hậu quả nếu ông tiếp tục từ chối ngừng bắn trong cuộc chiến tranh Ukraine.

Trong những tuần gần đây, chính phủ Hoa Kỳ đã có thái độ tương đối hòa giải với Âu châu hơn. Tại nhiều cuộc họp quốc tế, Bộ trưởng Ngoại giao Marco Rubio, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương.

Tất cả những điều này cũng làm dấy lên hy vọng ở Đức rằng, sau khởi đầu đầy bùng nổ của chính quyền Trump, quan hệ xuyên Đại Tây Dương có thể ít nhất trở lại bình thường một phần. Trong những tuần gần đây, Merz và Wadephul đã nhiều lần nói về gói trừng phạt mới của Hoa Kỳ đối với Nga, do Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham khởi xướng. Liên minh Âu châu cũng đợi cho đến khi cuộc đàm phán giữa Ukraine và Nga kết thúc vào tuần trước tại Istanbul mới áp dụng thêm các biện pháp trừng phạt.

Sau khi Putin một lần nữa chứng tỏ không muốn đồng ý ngừng bắn, EU và Hoa Kỳ nên hợp tác để tăng cường ảnh hưởng lớn nhất có thể thông qua các gói trừng phạt, các nhà ngoại giao Âu châu đã nói với" t-online". 

Trump chặn, Putin chiến thắng

Theo quan điểm của EU, cuộc điện đàm giữa Trump và Putin đánh dấu một điểm thấp khác. Chính phủ Hoa Kỳ không nhận được gì từ Nga ngoại trừ các cuộc đàm phán tiếp theo về lệnh ngừng bắn. Điều này càng củng cố thêm nghi ngờ rằng Putin đang câu giờ và muốn tiếp tục cuộc chiến.

Bất chấp việc không đạt được kết quả, Trump vẫn ăn mừng cuộc đối thoại với người đứng đầu Điện Kremlin. Lần này, hai vị tổng thống không nói về các trận khúc côn cầu trên băng, nhưng ông đã nói chuyện với Putin về Đệ nhất phu nhân Melania, Tổng thống Hoa Kỳ giải thích. Tuy nhiên, dường như không có sự trao đổi quan điểm nào về lệnh trừng phạt.

Kể từ cuộc điện đàm, Trump đã chặn các lệnh trừng phạt tiếp theo của Hoa Kỳ, qua đó phớt lờ chiến thuật trì hoãn của Nga trong khi quân đội Nga tiếp tục ném bom Ukraine. Ngoài ra, Tổng thống Hoa Kỳ tiếp tục phát biểu công khai về mối quan tâm của Nga trong việc tìm kiếm giải pháp. Putin đã ở thế phòng thủ về mặt ngoại giao vì ông đã từ chối lời đề nghị đàm phán trực tiếp và ngừng bắn của Tổng thống Ukraine Wolodymyr Selenskyj.

Cuối cùng, chiến lược của Trump có nghĩa là EU phải tự mình thực hiện gói trừng phạt vào thứ Ba. Theo cổng thông tin Axios trích dẫn nguồn tin nội bộ, Thủ tướng Merz cũng "sốc" và "ngạc nhiên". "Những gì chúng ta đang trải qua ở Ukraine và Nga khiến tôi có phần lo ngại về những ngày, tuần và có lẽ là tháng tới", Merz đã cho biết hôm thứ Tư 21/3.

Giới lãnh đạo Nga dường như hài lòng với những diễn biến mới nhất. Ví dụ, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lawrow một lần nữa khẳng định rõ ràng rằng Moskau phản đối "ngừng bắn và chờ đợi". Lawrow chỉ trích: "Và những người như Macron, Starmer, Bà Ursula von der Leyens cùng những nhân vật Âu châu khác, hiện đang mong Hoa Kỳ tham gia các hành động chống Nga và tăng cường lệnh trừng phạt, điều này chỉ đơn giản là phản bội họ."

Nhà ngoại giao hàng đầu của Putin đã tại vị 21 năm và biết chính xác cách diễn giải kết quả của cuộc trao đổi chính trị này giữa Nga và  Âu châu. Bài báo viết: Cho đến nay, Moskau đã giành chiến thắng trong cuộc chiến chính trị với Trump.

Netanyahu để cho dân thường chết đói

Chính sách đối ngoại của Merz dựa trên thái độ cơ bản về một số mục tiêu địa chính trị của Âu châu, và chỉ có thể đạt được khi có sự giúp đỡ của người Mỹ. Thủ tướng Merz đã nhiều lần nói rằng người Mỹ nên tham gia bất cứ khi nào có thể. Theo quan điểm của Âu châu , điều này đặc biệt có liên quan ở những khu vực trên thế giới mà người Âu châu không phải là yếu tố địa chính trị quan trọng, ví dụ như ở Trung Đông. 

Về vấn đề Trung Đông,  Âu Châu và Hoa Kỳ dường như không theo đuổi một đường lối chung. Cho đến nay, Trump vẫn kiềm chế không gây áp lực lên Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong cuộc xung đột Trung Đông. Netanyahu đang xử dụng các quyền tự do này để cắt nguồn cung cấp viện trợ cho dân thường ở Dải Gaza và di dời một số bộ phận dân số Palestine trái với ý muốn của họ. Chính phủ Israel được cho là đang hy vọng rằng người dân thường ở Gaza sẽ nổi dậy chống lại Hamas. Nhưng về nguyên tắc, đôi khi người dân đói khát chỉ có thể lựa chọn ai sẽ giết họ, bọn khủng bố hay quân đội Israel.

Ở đây, chính quyền liên bang Đức cũng đã và đang đưa tay ra giúp đỡ. Trong chuyến thăm Israel, Wadephul tuyên bố rằng chính phủ Israel không vi phạm luật pháp quốc tế và ủng hộ nhiều hợp đồng vũ khí hơn với Israel. Mặc dù Bộ trưởng Ngoại giao đã nêu vấn đề nhân đạo ở Dải Gaza với Netanyahu, Đức vẫn còn giữ thái độ dè dặt về vấn đề này. Merz cũng lên tiếng ủng hộ chuyến thăm của Netanyahu đến Đức, bất chấp lệnh bắt giữ do Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) tại The Hague ban hành đối với thủ tướng Israel.

Do đó, chính phủ Đức phần lớn tuân theo chính sách của Trump đối với Israel. Đức là một trong những quốc gia phản đối EU đặt câu hỏi về thỏa thuận hợp tác với Israel vì quân đội Israel có khả năng vi phạm luật pháp quốc tế ở Dải Gaza. Dù sao, Đức cũng không có nhiều ảnh hưởng đến Israel, nhưng ở đây, chiến dịch gây sức ép của Đức cũng không có hiệu quả. Ngược lại: Netanyahu đã ra lệnh tiến hành một cuộc tấn công trên bộ khác khiến hàng trăm người Palestine thiệt mạng. Và ông đang lên kế hoạch thiết lập một "khu vực vô trùng" ở Dải Gaza, nơi sẽ được giải phóng hoàn toàn khỏi dân thường.

Bộ trưởng Ngoại giao Wadephul sau đó tuyên bố vào thứ năm 22/5: "Chúng tôi hy vọng rằng các hành động quân sự chống lại Hamas, vốn là chính đáng, sẽ không làm trầm trọng thêm tình hình của các con tin vẫn đang bị giam giữ, bao gồm cả người Đức. Tôi đã nói chuyện với những người thân của các con tin ở Israel. Họ đang trông cậy vào chúng tôi, và họ có thể tin tưởng vào Đức." Họ có thể làm được điều đó không?

Tình hình có leo thang tại hội nghị thượng đỉnh NATO không?

Còn nhiều vấn đề khác đang chờ đợi. Tổng thống Hoa Kỳ đe dọa EU sẽ áp mức thuế 50% đối với hàng nhập cảng từ Hoa Kỳ.

Ngoài ra, người Âu châu hiện đang tập trung vào hội nghị thượng đỉnh NATO vào ngày 24 và 25 tháng 6 tại The Hague. Kế hoạch này nhằm mục đích ngăn chặn sự leo thang trong liên minh Tây phương. Trump đã nhiều lần đe dọa sẽ rút Hoa Kỳ khỏi liên minh quốc phòng NATO này, và những người ủng hộ trung thành của ông sẽ ăn mừng bước đi này vì những lý do về mặt ý thức hệ. Tuy nhiên, người Âu châu muốn ngăn chặn vụ nổ này bằng mọi giá. Đó là lý do tại sao hội nghị thượng đỉnh kéo dài hai ngày tại Hòa Lan được tổ chức càng ngắn càng tốt, và các phiên làm việc cũng sẽ tương đối ngắn vì Tổng thống Hoa Kỳ từ chối các cuộc họp kéo dài. Ngoài ra, tuyên bố cuối cùng phải càng ngắn càng tốt.

Nhưng Trump không nên bị khiêu khích và nên được tạo càng ít không gian càng tốt để leo thang tình hình, ít nhất thì đó là ý tưởng, các nhà ngoại giao Âu châu báo cáo. Và đó có vẻ là ưu tiên hàng đầu hiện nay: không phải Ukraine, không phải Trung Đông. Vấn đề là duy trì sự đảm bảo an ninh của Mỹ đối với các thành viên NATO ở Âu  châu .

Đức một lần nữa đang cố gắng nhượng bộ trong trường hợp này. Do đó, không phải ngẫu nhiên mà Bộ trưởng Ngoại giao Wadephul lại ủng hộ yêu cầu của Hoa Kỳ rằng các thành viên NATO phải chi tổng cộng 5% tổng sản phẩm quốc nội của họ cho quốc phòng và cơ sở hạ tầng quân sự. Đây chủ yếu là động thái chiến lược để lấy lòng người Mỹ. Khi đối phó với Trump, chính phủ Đức đang cố gắng xử dụng cà rốt và nhiều cà rốt hơn nữa. Nhưng sau hai tuần qua, ít nhất người ta phải nghi ngờ liệu kế hoạch này có kết quả hay không?.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 24 Mai 2025