CƠ SỞ SẢN XUẤT TRANH SƠN MÀI THÀNH LỄ LỪNG DANH KHẮP THẾ GIỚI - SAU 1975 ĐÃ BỊ BỌN VIỆT CỘNG NGU DỐT PHÁ NÁT
Cơ sở sản xuất tranh sơn mài nổi tiếng thế giới của họa sĩ Nguyễn Thành Lễ trước 1975, ở Bình Dương, là một cơ sở sàn xuất đồ Mỹ Nghệ đồ sộ với 500 nhân công làm việc trong cơ xưởng Thành Lễ có một không hai tại miền nam VN trước năm 1975. Cơ sở này tọa lạc tại nơi, mà hiện nay vợ chồng Huỳnh Phi Dũng và Nguyễn Phương Hằng làm khu du lịch Đại Nam ở Bình Dương. Trước khi cưới bà Cuồn cuộn Hằng, thì Huỳnh Phi Dũng, tức Dũng Lò Vôi hay còn có tên khác là Dũng Thành Lễ đã từng làm giám đốc của cơ xưởng này, tức là cơ sở ăn cướp được từ Họạ sĩ tài danh Nguyễn Thành Lễ, sau chiến dịch đáng tư sản ở miền nam.
Họa sĩ Thành Lễ tên đầy đủ là Nguyễn Thành Lễ (1919-2003) sinh quán tại Long Xuyên, học chuyên về sơn mài và chạm trổ, tốt nghiệp trường Mỹ thuật Thủ Dầu Một khoảng năm 1940 (có tài liệu cho là năm 1938). Ông không chỉ là người có tài năng nghệ thuật mà còn có tầm nhìn lớn. Xưởng Thành Lễ được thành lập (1943) và trở thành xưởng sản xuất đồ trang trí nhà cửa, thủ công mỹ thuật lớn nhất miền nam VN, cũng như trên địa bàn cả nước thời bấy giờ. Thương hiệu Thành Lễ không chỉ có tiếng trong nước mà còn thành công trên các thị trường quốc tế.
Năm 1901, chính quyền Pháp thuộc đã cho mở Trường Mỹ nghệ đồ mộc ở Thủ Dầu Một, đào tạo thợ có khả năng làm bàn ghế tủ gồm 4 bộ môn: sơn nhựa (sơn ta), làm đồ danh mộc, chạm gỗ chạm ngà khảm xà cừ và trang trí. do người Pháp quản lý với tên gọi là École d’art Indigène de Thu Dau Mot (trường Mỹ nghệ bản xứ Thủ Dầu Một). Đầu năm 1932 trường đổi tên thành École d’Art Appliqué de Thu Dau Mot (trường Mỹ nghệ thực hành Thủ Dầu Một). Trường đã đào tạo ra nhiều nhà nghệ thuật tài năng với tên tuổi lớn, trong đó có họa sĩ Thành Lễ.
Xưởng sơn mài Thành Lễ (1943) là cơ sở sơn mài lớn mạnh nhất trong nghề làm tranh sơn mài Bình Dương, thu hút sự tham gia của nhiều nhà làm nghệ thuật, họa sĩ và các cơ sở sản xuất. Trong suốt hơn 30 năm trước 1975, Thành Lễ là công ty sản xuất hàng mỹ nghệ cao cấp danh tiếng bậc nhất của miền Nam và cả nước.
Tiền thân của Thành Lễ là xưởng “Thanh & Lễ” do hai ông Trương Văn Thanh và Nguyễn Thành Lễ hợp tác sáng lập năm 1940. Đến đầu những năm 60, họa sĩ Nguyễn Thành Lễ tách ra riêng, lấy tên là xưởng Thành Lễ. Xưởng sơn mài Thành Lễ được tổ chức theo cấu trúc khép kín gồm các bộ phận riêng biệt như thiết kế, sáng tác mẫu hàng; thực hiện các giai đoạn kỹ thuật cho việc phất vải, hom, quang, mài…; cẩn ốc xà cừ; cẩn trứng; bộ phận mộc.
Với mặt hàng chủ lực là tranh sơn mài, Thành Lễ còn lấn sân sang mặt hàng gốm và thảm len, cũng đạt được thành công vang dội. Đây chính là công ty thành công nhất trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh đồ trang trí nhà cửa lúc bấy giờ, có phòng trưng bày và bán sản phẩm ở hai con đường sang trọng ở trung tâm Sài Gòn là Tự Do và Hàn Thuyên. Thương hiệu Thành Lễ đã đưa tên tuổi của mình vang xa đến thị trường quốc tế trong thời điểm đó.
Theo Nguyệt san Quản trị xí nghiệp số tháng 10 năm 1972 xuất bản tại Sài Gòn, đến thời điểm đó, hãng Thành Lễ đã có những thành tích như sau:
*Huy chương vàng Hội chợ Quốc tế Munich 1964
*Huy chương Bạc do Bộ Kinh tế (Nam Việt Nam) trao năm 1968
*Bằng cấp danh dự Hội chợ Paris 1969
*Huy chương và Bằng cấp Danh dự Hội chợ Paris 1970
*Huy chương vàng Hội chợ Kỹ nông công thương Sài Gòn 1970.
Ngoài ra, sản phẩm của Thành Lễ đã tham gia các cuộc triển lãm sơn mài tại Pháp (1952), Thái Lan (1954), Philippines (1956) và Hoa Kỳ (1959).
Việt kiều các nước, nhất là từ Pháp và những người thích nghệ thuật trong nước vẫn tìm mua các sản phẩm của Thành Lễ. Họ trưng bày trong nhà như để tìm lại một không khí êm đềm và thịnh vượng của đô thị Sài Gòn trước đây. Dân trung lưu trở lên của Sài Gòn và các tỉnh lỵ mua được bức tranh sơn mài Thành Lễ, đôn voi, bình gốm Thành Lễ hay thảm len Thành Lễ đã cảm thấy đủ để tạo nên vẻ sang trọng của ngôi biệt thự hay căn phố của mình. Trước 1975, người Sài Gòn rất thích có một tấm tranh sơn mài trong trong nhà, hai giới yêu thích là thượng lưu và trung lưu trong xã hội.
Tuy nhiên, nói riêng về tranh sơn mài mỹ nghệ là sản phẩm chủ lực của Thành Lễ, cần phân biệt có hai loại. Một loại bán rộng rãi trong showroom với logo có chữ Thành Lễ và loại kia là tranh cao cấp, làm theo Hợp đồng đặt hàng của khách trong và ngoài nước. Theo họa sĩ Phạm Cung (có thời gian phụ giúp họa sĩ Duy Liêm, họa sĩ chính tạo mẫu tranh cho hãng Thành Lễ) loại tranh cao cấp được xác định bằng một logo vẽ phía sau tranh có hình con rồng, phía dưới là chữ Thành Lễ nằm vắt ngang và dát bằng vàng 4 Carat. Các giải thưởng nói trên thuộc về loại tranh cao cấp này.
Họa sĩ Thành Lễ sinh năm 1919 tại Long Xuyên, học chuyên về sơn mài và chạm trổ, tốt nghiệp trường Mỹ thuật Thủ Dầu Một khoảng năm 1940 (có tài liệu cho là năm 1938), trước bác Tuyền hai khóa. Khi tách ra, xưởng sơn mài Thành Lễ đặt tại Bình Dương có 12 họa sĩ, 2 nghệ nhân vẽ kiểu, 20 người mộc, 60 người chuyên về sơn, 4 thợ chạm, 1 thợ cẩn xà cừ. Xưởng sản xuất Thành Lễ được xây dựng khá quy mô ở Bình Dương trên một khu đất rộng 4000 ha.
Bên cạnh xưởng chế tác là phòng trưng bày được trang trí rất đẹp. Ở đây trưng bày đa dạng sản phẩm từ các bức bình phong lớn, đề tài phong phú từ đề tài lịch sử như Hai Bà Trưng đánh đuổi quân Hán, trận Đống Đa, Bạch Đằng Giang, các tích Kim Vân Kiều, Lục Vân Tiên, cảnh đẹp Việt Nam như sông Hương núi Ngự, chùa Thiên Mụ, Tháp Chàm, cảnh sinh hoạt nông thôn và hình ảnh người nông dân, hình ảnh hoa lá chim muông… Ngoài ra, còn có các sản phẩm khác như vật dụng gia đình phủ sơn mài mang tính mỹ thuật cao như bình hoa, bàn ghế, tủ và các món đồ trang trí khác.
Năm 1962, Thành Lễ mở xưởng dệt thảm len và sát nhập các cơ sở thành xưởng sơn mài – lò gốm – thảm len Thành Lễ. Từ vài chục công nhân ban đầu, sau xưởng có đến 500 công nhân làm việc. Bác Tuyền cho biết từ thời đó, Thành Lễ đã tổ chức kinh doanh rất có bài bản. Ông Thành Lễ giỏi tổ chức, có tài năng chuyên môn và biết thu hút nhiều người giỏi từ các trường Mỹ thuật Gia Định, Mỹ nghệ Biên Hòa và Mỹ nghệ Bình Dương. Các họa sĩ dưới trướng ông có nhiều người giỏi, từng đoạt các giải thưởng hội họa uy tín. Xưởng Thành Lễ đã sáng tạo ra rất nhiều mẫu đẹp, giàu giá trị nghệ thuật. Nhiều mẫu mã chỉ dùng một lần cho một tác phẩm nên giá trị nghệ thuật cao và là sản phẩm độc bản.
Theo các tài liệu, ông Thành Lễ rất ghét các mẫu mã làm theo kiểu rập khuôn, luôn yêu cầu các họa sĩ không bắt chước mẫu có sẵn mà phải liên tục sáng tạo cho tới khi đạt tới giá trị nghệ thuật mới đưa vào sản xuất. Bù lại, ông có chế độ lương và thưởng cao nên các họa sĩ làm cho ông sống thoải mái bằng đồng lương. Riêng môt mình họa sĩ Ba Tuyền trong suốt hơn ba mươi năm đi làm có thể ung dung nuôi bảy người thân gồm cha mẹ, vợ và bốn người con đang ăn học.
Ông Thành Lễ thường đi nước ngoài nghiên cứu sưu tầm mẫu mã đáp ứng thị hiếu khách hàng, nhất là khách hàng châu Âu. Trong quá trình định hướng phát triển, ông tập trung sản xuất tác phẩm mang tính nghệ thuật cao, phối hợp các nghệ thuật nắn tượng, trang trí, hội họa, điêu khắc. Màu sắc sản phẩm chú trọng giá trị thẩm mỹ, trang nhã và đẹp, nhiều sản phẩm mỹ nghệ đạt đến giá trị nghệ thuật cao
Nhờ tham gia nhiều hội chợ quốc tế và liên tục đọat giải, sản phẩm của ông tạo tiếng vang tốt. Dù vậy, ông không chạy theo lợi nhuận mà luôn đề cao chất lượng. Ở mặt hàng sơn mài chủ lực, ông dùng nguyên liệu tốt nhất như ván ép En Kounmé nhập ngoại, ván gỗ Teak (Giá tị) hoặc Gõ đỏ, Bời lời. Trong sơn mài, nguyên liệu chính là sơn Nam Vang có độ bóng và màu sắc có vẻ đẹp riêng.
Sản phẩm trưng bày tại hội chợ quốc tế nếu được đặt mua, ông không vội giao hàng mà đợi đến sáu tháng sau khi xuất xưởng mới giao, sau khi theo dõi chất lượng tranh hay món đồ có bị biến dạng bởi thời tiết của xứ người không. Nói chung, ông không coi trọng sản luợng mà chỉ quan tâm đến chất lượng, không hề khoán sản phẩm để đạt năng suất cao mà chỉ coi trọng sản phẩm đủ đẹp hay chưa. Có lẽ do vậy, sản phẩm ở đây luôn cao giá hơn cơ sở khác nhưng vẫn đông khách.
Cũng theo bài báo trên tờ Nguyệt san Quản trị xí nghiệp, không tính đến doanh thu trong nước, đến năm 1972 Thành Lễ xuất cảng mỗi năm với doanh số 100.000 Mỹ kim, là con số đáng kể thời bấy giờ (giá một lượng vàng lúc đó là 200 USD), sản phẩm chủ yếu xuất qua Pháp và Tây Đức. Lúc đó, sản phẩm của Công ty giá vẫn cao hơn hàng cùng loại của Nhật hay Đài Loan vì chất lượng cao, hoàn toàn làm thủ công và dùng nguyên liệu tốt nhất từ nước ngoài. Tiềm năng xuất cảng rất tốt nhưng ông Thành Lễ phải từ chối nhiều đơn hàng vì vấn đề quan trọng nhất là thiếu nhân công do tình trạng bắt lính trong thời gian đó. Tuy vậy, ông đã hướng tới việc mở rộng thị trường sang Hoa Kỳ, xây dựng xưởng tại khu công nghiệp Biên Hòa với 2000 nhân viên. Kế hoạch này bị đình trệ từ Tết Mậu Thân và đã không thành vì Thành Lễ ngừng hoạt động từ năm 1975.
Những công trình sang trọng nhất của Sài Gòn trước 1975 đều đặt tác phẩm Thành Lễ như phòng ăn dinh Gia Long với tranh sơn mài, khách sạn Caravelle cũng có tranh Thành Lễ. Năm 1966, dinh Độc Lập được khánh thành ngoài sự hiện diện của hai bức tranh của họa sĩ Thái Văn Ngôn là người của Thành Lễ, còn có một tấm Thảm len của xưởng Thành Lễ sản xuất dài 40 mét phải hơn 40 người khiêng, khi đưa đến phải dùng xe rờ moọc dài mới tải nổi. Khách sạn nổi tiếng Majestic cũng đặt một bức cửa lùa chạm thủng mang tên “Đám cưới xưa”. Ngoài ra, nhiều khách quốc tế khi đến Sài Gòn đã được giới thiêu đến tham quan xưởng Thành Lễ. Bác Ba Tuyền, người họa sĩ từng cộng tác với Thành Lễ trước 1975, còn còn giữ tấm ảnh thái tử Norodom Sihanouk(Campuchia) thăm xưởng và đăt hàng vào những năm 60.
Theo họa sĩ Phạm Cung cho biết, người làm việc tạo mẫu tại công ty Thành Lễ trước năm 1975, có lần khoảng đầu thập niên 1960 bên Nhật đặt tới ba ngàn bức tranh sơn mài các kích cỡ về Phan Bội Châu, người phát động phong trào Đông Du đầu thế kỷ 20. Làm xong một số lượng tranh rồi, họa sĩ Phạm Cung tìm được bức ảnh cụ Phan đang chống gậy trong thời kỳ “Ông già Bến Ngự” cuối đời ở Huế. Bức tranh đựợc làm thử một tấm và khi phía Nhật thấy được, họ quyết định thay đổi mẫu mã cũ, làm tiếp số tranh còn lại từ mẫu này. Ông Cung nhớ lại, tranh làm hoàn hoàn bằng gỗ dầu chứ không bằng ván ép như thông thường, khổ lớn nhất là 80x120cm. Qua đó, chúng ta hình dung được vai trò của cụ Phan trong tâm thức của người Nhật thật hết sức kính trọng.
TRANH SƠN MÀI THÀNH LỂ CÓ MẶT TRONG TƯ DINH TỔNG THỐNG VÀ VUA TRÊN THẾ GIỚI.
Sau 1975, cơ ngơi của ông Thành Lễ đã bị cộng sản cướp sạch, ông cùng gia đình sang sinh sống và tị nạn ở Pháp. Bên Pháp đã kết nạp ông vào Hội Mỹ thuật quốc gia.
Trong một bài viết trên trang mạng Hồn quê, tác giả Bích Xuân cho biết “Tác phẩm sơn mài Thành Lễ đựợc treo tại những dinh thự như Tư dinh Tổng Thống Hoa Kỳ Richard Nixon, tư dinh vua Hassan II tại thành phố Ifrane (Maroc), lâu đài Tổng Thống Pháp Charles de Gaulle tại Colombey les II Eglises (La Boissery), OMS (Organisation Mondiale de la Santé) tại Thụy Sỹ…”
Ngành sơn mài ở miền nam VN trước 1975 phát triển rộng, người dân thị xã Thủ Dầu Một và các vùng lân cận hầu hết chuyên sống bằng nghề sơn mài. Từ những hàng mỹ nghệ gia dụng nhỏ đã phát triển ngày càng lớn hơn, sản xuất được nhiều mặt hàng có giá trị kinh tế cao như tủ, bàn, bình phong các loại tranh trang trí gây được sự hấp dẫn ở nhiều nơi, xuất khẩu qua các nước Tây Âu, Bắc Phi, Trung Đông, Mỹ… chiếm được nhiều Huy chương vàng tại hội chợ quốc tế.
Sự thành công khá lớn của xưởng Mỹ nghệ Thành Lễ trước đây là một chứng cứ điển hình, tuy nằm ngay tại trung tâm Sài Gòn nhưng thực chất là trụ sở sảnh xuất chính nằm trên vùng Thủ Dầu Một, các mặt hàng hầu hết đều do nghệ sĩ sơn mài của trường Mỹ nghệ Thủ Dầu Một đảm trách, hoặc nếu không thì cũng là những người thợ có ít nhiều có liên hệ hay nằm trong ảnh hưởng của trường này.
TRANH THÀNH LỂ MANG ĐẬM BẢN SẮC DÂN TỘC
Với đà phát triển đó, thế hệ những nghệ sĩ sơn mài mới, tài hoa, đam mê, năng nổ, đã đưa nghệ thuật sơn mài đến những vinh quang cao nhất của một phong cách nghệ thuật mang bảb sắc đậm về văn hoá dân tộc , rất bí ẩn, kỳ diệu, sâu thẳm, tưởng là phi hiện thực nhưng lại hoàn toàn gần gũi với đời sống con người, phản ánh hiện thực với quy luật chắt lọc tinh túy riêng của Thành Lễ”.
Đó là sự khẳng định giá trị của sơn mài mỹ nghệ trong lĩnh vực nghệ thuật mà Thành Lễ là cánh chim đầu đàn. Tuy vậy, hầu như đến bây giờ có rất ít tài liệu, bộ phim, triển lãm trong nước chính thức ghi nhận về giá trị mỹ thuật hay tài năng kinh doanh của Thành Lễ, một thương hiệu có tầm vóc vượt ra khỏi biên giới một đất nước đang trong thời chiến tranh đưa Thành lễ lên tầm cao trong ngành mỹ nghẹ mang bản sắc dân tộc, vang danh khắp thế giơí.
Dù sao, trong lòng những người yêu nghệ thuật miền Nam, tên tuổi Thành Lễ vẫn còn vang vọng như một hoài niệm, một quá khứ vàng son. Và chắc chắn, một tình cảm trân trọng giữ gìn dành cho ngành mỹ thuật danh tiếng Thành Lể, tuy đã bị những người cộng sản ngu dốt như Huỳnh Phi (Uy) Dũng, tức Dũng Lò Vôi, hay còn gọi là Dũng Thành Lể, là tên Giám đốc cuối cùng, được các thế lực của chính quyền thời đó giao cho trách nhiệm phát triển. Nhưng hắn đã phá nát cơ ngơi danh tiếng khắp thế giới trước 1975.
Huỳnh Phi Dũng là tên cộng sản ngu dốt đã làm tiêu tùng một cơ ngơi đồ sộ của ngành sơn mài Thành Lể. Để rồi ngày nay giới yêu chuộng trang sơn mài trên thê giới đã không còn tìm thấy được sản phẩm giá trị vê nghệ thuật cao cấp như Thành Lể ngày xưa. Mời xem Video đính kèm, nói về chân tướng của Huỳnh Phi Dũng, làm sao có được khu du lịch Đại Nam như ngày nay.
Ngày nay, Huỳnh Phi Dũng vẩn còn sống, đang làm chủ một cơ sở ngay trên mảnh đất của họa sĩ Thành Lễ, mang cái tên mới là khu du lịch Đại Nam. Ông này đang dùng cái võ bọc làm từ thiên, để che bớt tội ác của một thời tung hoành ngang dọc dưới những cây dù các thế lực trong bộ máy cai trị ở quân khu 7 vào những năm sau 1975. Do đó Huỳnh Uy Dũng một cậu bé không gia sản, từ 2 bàn tay trắng di cư từ Bình Định vào Bình Dương lập nghiệp ngay trên mảnh đất của họạ sĩ Thành lễ, chủ nhân cơ sở sản xuất tranh sơn mài trước 1975.
Vết tích về một cơ sở danh tiếng về đồ mỹ nghệ của họa sĩ Nguyễn Thành Lễ ngày na đã bị chính quyền cộng sản xóa sạch, để che dấu bớt tội lỗi ăn cướp miền nam.
Tài liệu tham khảo:
1.Họa sĩ Thành Lễ - Tài năng đi đôi thành công vang dội:https://www.lehouseart.com/tin-tuc/hoa-si-thanh-le-tai-nang-di-doi-thanh-cong-vang-doi-144.html
2. Tiểu sử Huỳnh Phi Dũng : https://vi.wikipedia.org/wiki/Hu%E1%BB%B3nh_Uy_D%C5%A9ng
Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 23 November 2024
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét