EU VẨN CÒN TRỞ NGẠI TRONG VIẸC ÁP LỆNH TRỪNG PHẠT LÊN NGA SAU VỤ BỞN CỢT ĐÀM PHÁN HÒA BÌNH Ở ISRANBUL

Không có Vladimir Putin ở Istanbul vào thứ năm, theo quan điểm của Âu châu, điều này thể hiện ở hai điều. 

Đầu tiên: nhà cầm quyền Nga đang chứng minh với thế giới rằng ông không quan tâm đến các cuộc đàm phán nghiêm chỉnh về việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. 

Thứ hai: hiện nay, như đã bị đe dọa nhiều lần trong những ngày gần đây, đặc biệt là từ các chính phủ ở Berlin và Paris, áp lực lên Nga phải được gia tăng thông qua các lệnh trừng phạt kinh tế thậm chí còn nghiêm ngặt hơn. Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã công khai chỉ ra hai lĩnh vực cần bị ảnh hưởng: Hoạt động xuất cảng năng lượng vẫn mang lại lợi nhuận lớn của Nga và lĩnh vực tài chính.

Tuy nhiên, vấn đề đối với người Âu châu, hầu như không còn khả năng áp dụng lệnh trừng phạt mới. EU phải quyết định về các lệnh trừng phạt kinh tế bằng sự đồng thuận. Tuy nhiên, lệnh trừng phạt càng được thắt chặt thì việc đạt được sự đồng nhất giữa 27 chính phủ càng trở nên khó khăn hơn vì một số quốc gia không còn tuân thủ nữa ,  có thể vì lý do kinh tế hoặc, trong trường hợp của Ungarn luôn tìm cách ngăn cản cách chính sách của EU cho Ukraine.

Trên thực tế, điều này có nghĩa là số lượng các gói trừng phạt của EU đang tăng lên; 17 gói đã được áp dụng kể từ cuộc tấn công của Nga vào Ukraine vào đầu năm 2022. Nhưng nội dung của các gói này đang ngày càng ít đi. 27 chính phủ EU chỉ có thể đồng ý áp dụng thêm lệnh trừng phạt đối với một số công ty Nga hoặc hàng chục tàu chở dầu đang tiếp tục cuộc chiến của Putin. Nhưng để cấm hoàn toàn, ví dụ, việc nhập cảng dầu khí của Nga vào EU, mà theo Brüssel vẫn mang lại cho Moskau số tiền khổng lồ là 1,8 tỷ Euro mỗi tháng, thì Âu châu vẫn thiếu sự đồng nhất quan điểm cần thiết.

Cho đến nay, Trump vẫn chưa thực hiện lời đe dọa của mình bằng hành động

Hy vọng ở Berlin, Paris và Brüssel là sự vắng mặt của Putin trong các cuộc đàm phán ở Istanbul sẽ có tác động ở nơi khác như: Toà Bạch Ốc. Trong những tháng gần đây, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã nhiều lần thảo luận về việc trừng phạt Nga bằng các lệnh trừng phạt mới khắc nghiệt nếu nước này từ chối tham gia đàm phán hòa bình. Nhưng cho đến nay, Trump vẫn chưa có hành động nào tiếp theo. Người Âu châu hiện đang trông cậy vào sự thách thức của Putin để thuyết phục Trump rằng người Nga là trở ngại lớn nhất trên con đường hòa bình. Và tổng thống Hoa Kỳ không thể tiếp tục trì hoãn nữa mà phải nhập cuộc. Mọi người đều đang kỳ vọng vào điều này và cũng sẽ phá vỡ sự phản kháng của những người ngưỡng mộ Trump ở EU đối với các lệnh trừng phạt cứng rắn hơn, đặc biệt là đối với Thủ tướng Ungarn Viktor Orbán.

Theo các nhà ngoại giao, đã có các cuộc đàm phán giữa Âu châu  và Hoa Kỳ về hành động chung chống lại Nga. Trọng tâm là dự luật do Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Hoa Kỳ Lindsey Graham, người thân cận của Trump và là người ủng hộ trung thành của Ukraine, đưa ra. Luật này đưa ra các lệnh trừng phạt hết sức nghiêm ngặt đối với giới lãnh đạo Nga, từ Tổng thống Putin trở xuống, cũng như đối với các công ty Nga và ngành ngân hàng của nước này. Trên thực tế, giới tinh hoa Nga và phần lớn ngành công nghiệp và tài chính Nga sẽ bị cắt đứt khỏi nền kinh tế hế giới, và các mối quan hệ kinh doanh với các công ty và công dân Hoa Kỳ và nước ngoài sẽ bị cấm. Trong trường hợp vi phạm, tài sản có thể bị đóng băng và lệnh cấm nhập cảnh có thể được áp dụng.

Ngoài ra, Đạo luật Graham sẽ áp dụng mức thuế trừng phạt 500% đối với tất cả các quốc gia mua dầu hoặc khí đốt của Nga – một biện pháp gây sức ép có khả năng rất mạnh mẽ. Đối với Moskau, xuất cảng nguyên liệu thô sang Trung Quốc và Ấn Độ hiện là cách kiếm tiền quan trọng nhất bất chấp lệnh trừng phạt của Tấy phương. Các nước EU phàn nàn về điều này, nhưng không giống như Hoa Kỳ, họ không thể áp dụng cái gọi là lệnh trừng phạt thứ cấp vì lý do pháp lý. Tuy nhiên, các nước Âu châu như Ungarn, Slowakei, Áo, Bỉ và Pháp, những nước vẫn nhập cảng nhiên liệu hóa thạch từ Nga, cũng có thể gặp vấn đề do Đạo luật Graham.

Nhưng nếu không có sự chấp thuận của Trump, luật này sẽ không có hiệu lực. Đảng Cộng hòa tại Quốc hội có thể thông qua dự luật mà không cần sự chấp thuận của tổng thống, nhưng họ khó có thể làm như vậy.

Một câu hỏi cơ bản quan trọng theo quan điểm của Âu châu vẫn còn bỏ ngỏ: Liệu Trump có muốn nhanh chóng đạt được thỏa thuận với Putin để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine hay không? Hay ông ấy muốn đạt được một nền hòa bình công bằng và lâu dài? Tùy thuộc vào mục tiêu, mức độ sẵn sàng của Tổng thống Hoa Kỳ trong việc buộc nhà độc tài Nga phải nhượng bộ thông qua các lệnh trừng phạt cứng rắn có thể khác nhau.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 15 Mai 2025