CÂU HỎI VẨN CHƯA CÓ CÂU TRẢ LỜI VỀ VIỆC IRAN CẤT GIẤU 400KG URANIUM Ở ĐÂU ?

Trong khi Donald Trump ăn mừng cuộc tấn công quân sự vào chương trình hạt nhân của Iran, những nghi ngờ thầm lặng đang nổi lên ở Washington. Mặc dù có khả năng cơ sở Fordow đã bị hư hại nghiêm trọng, Tehran có thể đã di dời Uranium của mình vào phút cuối. Hậu quả sẽ còn rất nghiêm trọng.

Đối với Donald Trump, vấn đề này rất rõ ràng. Vụ đánh bom các cơ sở hạt nhân của Iran vào rạng sáng Chủ Nhật là một "thành công ngoạn mục", các cơ sở làm giàu Uranium đã "bị xóa sổ hoàn toàn" và thiệt hại là "khủng khiếp", ông cho biết trong 24 giờ đầu tiên sau cuộc tấn công. Bảy oanh tạc cơ  tàng hình B2 đã thả tổng cộng 14 quả bom phá Bunker GBU-57 xuống cơ sở hạt nhân ngầm Fordow và hàng chục hỏa tiễn hành trình Tomahawk đã tấn công các cơ sở ở Isfahan và Natanz.

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đã phát biểu vào Chủ Nhật về một hoạt động phức tạp "phá hủy" chương trình hạt nhân của Iran. Trong khi chính quyền tự tin về thành công của cuộc tấn công quân sự, các quan chức quân sự và chuyên gia vẫn thận trọng hơn với kết quả được công bố. Một kịch bản khiến Trump khó chịu đang diễn ra: dư luận cho là như vậy là chưa đủ chính xác về tình hình bị cho là phá hủy hoàn toàn ?.

Trong khi Hegseth tự tin tuyên bố rằng họ "tin" rằng họ đã phá hủy chương trình hạt nhân của Iran, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Dan Caine lại tỏ ra hết sức thận trọng. Ông là người đã điều phối cuộc tấn công quân sự. Trump đã nhắc đến ông trong bài phát biểu trước toàn quốc vào tối Chủ Nhật 22/6 và gọi ông là "một nhà lãnh đạo phi thường".

Caine cho biết đánh giá thiệt hại cuối cùng sẽ mất "một thời gian". Hiện tại, tất cả những gì có thể nói là cả ba cơ sở hạt nhân bị tấn công đều bị "thiệt hại nghiêm trọng và bị phá hủy". Vẫn còn "quá sớm" để trả lời câu hỏi quan trọng về việc liệu điều này có phá hủy khả năng chế tạo bom của Iran hay không ?. Do đó, ban đầu ông đã không xác nhận đánh giá của Trump về "việc xóa bỏ" chương trình hạt nhân.

Tại sao Trục thông gió Fordow có thể rất quan trọng

Không có gì lạ khi đánh giá về một cuộc không kích kéo dài. "Hoa Kỳ phải phân tích ảnh chụp vệ tinh, thông tin liên lạc bị chặn và thông tin tình báo từ các đồng minh như Israel để tái tạo mức độ thiệt hại", cựu Thứ trưởng Quốc phòng Michael Patrick Mulroy nói với CNN.

Trong trường hợp của cơ sở Fordow, trung tâm của chương trình hạt nhân của Iran, ảnh chụp vệ tinh không cung cấp thông tin chi tiết chắc chắn. Hình ảnh vệ tinh từ Maxar Technologies là công khai và cho thấy các lỗ hổng trên dãy núi nơi bom phá Bunker đã tấn công.

Cựu thanh tra IAEA David Albright nói với CNN rằng có khả năng lý thuyết là Hoa Kỳ có thể đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở này. Điều này đặc biệt đúng vì, nhờ tình báo Israel, quân đội Hoa Kỳ dường như biết chính xác vị trí của trục thông gió của cơ sở, nằm sâu khoảng 80 đến 90 mét dưới lòng đất. Trục này được coi là gót chân Achilles của Fordow. Nếu nó bị tấn công trực tiếp, cơ sở này có thể "không sử dụng được trong vài năm tới", Albright nói. Các máy ly tâm có thể bị mất đồng bộ và do đó bị hư hỏng ngay cả khi những cú sốc nhỏ nhất. Liệu điều này có xảy ra hay không ? do đó được coi là có khả năng xảy ra, nhưng không thể xác nhận chỉ bằng hình ảnh vệ tinh.

Washington đang dấy lên nhiều nghi ngờ lớn về việc phá hủy thành công Uranium của Iran. Hãng thông tấn Mehr do nhà nước Iran điều hành đưa tin vào Chủ Nhật 22/6 rằng, Fordow đã được di tản và Uranium làm giàu ở đó lên đến 60% đã được chuyển đến một địa điểm an toàn. Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Iran sở hữu tổng cộng khoảng 400 kg Uran 60%, nếu được làm giàu tới 90%, sẽ đủ để chế tạo 10 đầu đạn hạt nhân. Làm giàu từ 60 đến 90% được coi làgiai đoạn cuối cùng, có thể đạt được nhanh chóng.

Hãng thông tấn Reuters cũng loan tin vào Chủ Nhật 22/6, trích lời một quan chức cấp cao của Iran, rằng Uran đã được chuyển đến nơi an toàn trước cuộc tấn công của Hoa Kỳ. Hình ảnh vệ tinh từ thứ Năm cho thấy 16 chiếc xe tải ngay bên ngoài Fordow. Hình ảnh từ thứ Sáu cho thấy chúng di chuyển cách cơ sở này khoảng một km. Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi nói với tờ New York Times rằng ông tin rằng Teheran đã vận chuyển Uran đi nơi khác. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết trong một tuyên bố báo chí vào Chủ Nhật rằng ông có "thông tin thú vị" về nơi cất giấu Uran.

Có sự bất đồng trong chính quyền Trump về vấn đề này. Bộ trưởng Ngoại giao kiêm Cố vấn An ninh Quốc gia Marco Rubio không muốn coi trọng vấn đề này. "Ngay khi những chiếc xe tải đi đến bất cứ nơi nào, người Israel sẽ lấy chúng ra", ông nói trong một cuộc phỏng vấn với CBS vào Chủ Nhật. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy Israel ném bom một đoàn xe tải.

Phó Tổng thống J.D. Vance nhấn mạnh rằng khả năng làm giàu Uranium từ 60 đến 90% của Iran đã bị phá hủy. Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng chế độ này vẫn sở hữu 60% Uranium của mình. "Chúng tôi sẽ làm việc trong những tuần tới để làm gì đó với nhiên liệu đó", ông nói với ABC. Họ sẽ thảo luận điều này với Teheran.

Câu hỏi về nơi cất giấu Uranium là rất quan trọng. Nếu các máy ly tâm ở Fordow bị phá hủy vĩnh viễn, thì đó sẽ là một trở ngại nghiêm trọng đối với chương trình hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu Teheran có sở hữu thêm máy ly tâm tại các cơ sở hạt nhân có thể vẫn chưa được tìm thấy hay không?, hoặc liệu họ có khả năng xây dựng những máy mới để làm giàu Uranium từ 60% lên 90% và do đó thực hiện bước cuối cùng hướng tới việc chế tạo đầu đạn hạt nhân.

Nếu đúng như vậy, thì Teheran hiện có thể đặc biệt có động lực để hoàn thành bom nguyên tử. Trong bối cảnh này, tuyên bố của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran về cuộc tấn công của Hoa Kỳ là đáng chú ý. Cuộc tấn công "thật không may đã được thực hiện trong bóng tối của sự thờ ơ của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế và thậm chí với sự hỗ trợ của cơ quan này". Nói cách khác, Teheran cáo buộc IAEA chấp thuận vụ đánh bom, có thể là sự chuẩn bị cho việc biện minh cho việc Iran rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân và trục xuất các thanh tra viên của IAEA. Sau đó, Iran có thể hoàn thành quả bom dưới sự lngăn cấm của cộng đồng quốc tế.

 Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 23 Juni 2025