CHUYỆN GÌ SẼ XẢY RA NẾU EU VÀ TRUMP KHÔNG ĐẠT ĐƯỢC THỎA THUẬN VỀ THUẾ QUAN ?

Bài viết của tác giả: Arthur Sullivan được đăng trên "DW Deutsch" ngày 12/7:  Bất chấp các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa EU và Hoa Kỳ về một thỏa thuận trong tranh chấp thuế quan, Tổng thống Hoa Kỳ đã công bố mức thuế quan mới, cao. Các chuyên gia cho rằng kịch bản "không thỏa thuận" là hoàn toàn có thể xảy ra.

Donald Trump đang đe dọa áp thuế 30% đối với hàng hóa EU bán cho Hoa Kỳ. Tổng thống Hoa Kỳ đã công bố điều này trong một bức thư được công bố vào ngày 12 tháng 7, đồng thời cảnh báo EU không nên áp dụng các biện pháp trả đũa.

Ban đầu, Trump đã đe dọa áp thuế 50%, có hiệu lực từ ngày 9 tháng 7 nếu cả hai bên không có thỏa thuận khác trước đó. Hai ngày trước thời hạn này, White House thông báo: việc áp dụng mức thuế dự kiến sẽ được hoãn lại đến ngày 1 tháng 8.

Điều này giúp các nhà đàm phán có thêm thời gian. Nhưng với thông báo mới nhất của mình, Trump hiện đã gia tăng đáng kể áp lực. Ông đã thể hiện sự nghiêm chỉnh vào tháng 4. Tổng thống Hoa Kỳ đã áp thuế ít nhất 10% đối với hàng nhập cảng của EU. Mức thuế được ấn định là 25% đối với ô tô và thậm chí là 50% đối với thép và nhôm. Trump đã đe dọa sẽ tăng thuế mới lên 50% ngay từ ngày 9 tháng 4. Tuy nhiên, điều này đã không bao giờ xảy ra sau khi thuế quan của ông gây ra sự sụp đổ của thị trường chứng khoán.

Đầu tháng 7, Chủ tịch Ủy ban EU, bà Ursula von der Leyen phát biểu tại một cuộc họp báo rằng "không thể" đạt được một thỏa thuận thương mại toàn diện trong vòng 90 ngày. Tuy nhiên, bà hy vọng sẽ có một "thỏa thuận về nguyên tắc", lấy thỏa thuận giữa Mỹ và Anh làm hình mẫu để tiến tới đàm phán.

Quan điểm khác nhau giữa các quốc gia thành viên EU

Theo các nhà quan sát các cuộc đàm phán, có sự khác biệt lớn về quan điểm giữa các quốc gia thành viên EU về những nhượng bộ nào được chấp nhận và những gì phía Mỹ nên đưa ra. Ví dụ, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã nói về sự cần thiết phải nhanh chóng đạt được thỏa thuận và chỉ trích các sự việc "phức tạp" của Ủy ban Âu Châu.

"Đây là vấn đề giải quyết nhanh chóng tranh chấp thuế quan, đặc biệt là đối với các ngành kỹ nghệ chủ chốt của đất nước chúng ta", Merz nói.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gọi ý tưởng về việc áp đặt thuế quan của các cường quốc là "tống tiền", mà không trực tiếp ám chỉ Trump.

Jacob Funk Kirkegaard thuộc Viện Kinh tế Quốc tế Peterson tại Washington, D.C., không tin rằng lập trường của Thủ tướng Đức sẽ "có thể chấp nhận được" đối với tất cả các thành viên EU. "Merz đã nhiều lần nói rằng chúng ta có thể chấp nhận mức thuế chung 10%. Miễn là chúng ta không bị áp mức thuế 25% đối với ô tô, v.v.", ông nói với DW.

Mặc dù các tuyên bố của Ủy Ban Thương mại EU Maros Sefcovic và Ursula von der Leyen về Trump và Hoa Kỳ nghe có vẻ hơi hòa giải, Kirkegaard coi đó là một nỗ lực nhằm duy trì sự thống nhất giữa các quốc gia thành viên: "Về cơ bản, đây là nỗ lực của Ủy ban nhằm tự bảo vệ mình khỏi các cuộc tấn công từ các quốc gia thành viên, bởi vì rõ ràng là họ sẽ phải gánh chịu hậu quả của một cuộc chiến thương mại."

Nếu thỏa thuận với Anh được coi là một hình mẫu, EU có thể sẽ phải chấp nhận mức thuế 10% đối với nhiều mặt hàng, như Anh đã từng làm. Thỏa thuận Mỹ-Anh giảm thuế quan đối với ô tô Anh từ 25% xuống 10%, nhưng số lượng ô tô được phép nhập kcảnghẩu với mức thuế này bị giới hạn ở mức 100.000 chiếc. Con số này gần tương đương với số lượng ô tô Anh bán cho Mỹ vào năm 2024.

Tất cả ô tô xuất cảng vượt quá mức này sẽ phải chịu mức thuế 27,5%. Để so sánh, EU đã bán hơn 700.000 ô tô cho Mỹ vào năm 2024.

Tuy nhiên, Kirkegaard tin rằng nhiều người ở phía EU sẽ khó chấp nhận mức thuế quan cao đối với ô tô, thép và nhôm vẫn giữ nguyên.

"Chừng nào còn như vậy, tôi không nghĩ sẽ có một thỏa thuận nào cả", ông nói. "Đối với EU, một nền kinh tế có quy mô gần tương đương với Mỹ, việc Mỹ tăng thuế quan trong khi EU thì không là điều không thể chấp nhận được."

Kirkegaard lập luận rằng trong một cuộc đối đầu thương mại giữa các nền kinh tế có cùng quy mô, thuế quan nên "cùng tăng và cùng giảm".

"Hãy trao cho Trump chiến thắng"

Bill Reinsch, cố vấn kinh tế cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Washington, tin rằng một thỏa thuận theo kiểu Anh là kết quả khả dĩ nhất. Tuy nhiên, ông tin rằng điều quan trọng nhất đối với Trump là rất ấn tượng,  ông ấy "đã thắng", chứ không phải những gì đã thực sự được thống nhất."

Thuế Bán hàng Kỹ thuật số

Một lĩnh vực mà đã có nhiều đồn đoán về các nhượng bộ có thể có của EU ngoài thuế quan là chính sách kỹ thuật số của EU, đặc biệt là Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số và các loại thuế bán hàng kỹ thuật số tiềm năng.

Đức đã cân nhắc áp thuế 10% đối với các công ty kỹ thuật số khổng lồ của Mỹ như Google và Facebook của Meta tại Âu châu. Trump đã phản đối các kế hoạch như vậy, và Kanada đã hủy bỏ đề nghị áp thuế các thương vụ về kỹ thuật số trong tuần này để duy trì các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ.

Reinsch tin rằng EU nên ngăn chặn các quốc gia thành viên áp đặt các loại thuế này vì "Trump đúng" trong lập trường của mình và đây "thậm chí không phải là lời nói suông". "Tôi nghĩ họ rõ ràng đang phân biệt đối xử với một số công ty Mỹ", ông nói, đồng thời cho biết thêm rằng từ góc độ chính sách, đây "là cách đối xử hoàn toàn sai lầm". "Nếu bạn muốn xây dựng các đối thủ cạnh tranh ở Âu châu, bạn không thể làm điều đó bằng cách đè bẹp đối thủ cạnh tranh như thế này. Bạn phải xây dựng các đối thủ cạnh tranh ở Âu châu và tạo ra các lựa chọn khả thi", Reinsch nói.

Không có thỏa thuận?

Mặc dù thời hạn đã được gia hạn đến ngày 1 tháng 8, các cuộc đàm phán vẫn có thể thất bại với những hậu quả nghiêm trọng. EU đã mô tả mối quan hệ thương mại xuyên Đại Tây Dương là "mối quan hệ thương mại quan trọng nhất trên thế giới", với thương mại hàng hóa và  các thương vụ song phương đạt 1,6 nghìn tỷ Euro (1,88 nghìn tỷ đô la) vào năm 2023, theo Ủy ban EU.

Kirkegaard cho rằng kịch bản không thỏa thuận có thể khiến một số nước EU cần đến các biện pháp kích thích tài khóa do "biến động ngắn hạn". Điều này chủ yếu bao gồm cắt giảm thuế và đầu tư của chính phủ để thúc đẩy nền kinh tế. Kirkegaard tin rằng EU chắc chắn có thể giải quyết được vấn đề này. "Chúng ta sẽ không quay trở lại năm 2008 (cuộc khủng hoảng tài chính, biên tập) hoặc đối mặt với tình huống tương tự như cú sốc giá năng lượng sau cuộc xâm lược của Nga năm 2022, chắc chắn là không", ông nói. Ông còn dự đoán EU sẽ "mất nửa điểm phần trăm tăng trưởng" trong năm nay và năm sau, điều này "không hề nhỏ", nhưng đồng thời "không phải là điều chúng ta không thể chịu đựng được".

Reinsch lại nhìn nhận khác: Thất bại sẽ là "tin xấu" cho tất cả mọi người. "Tôi nghĩ về mặt thương mại thực tế, nó có lẽ sẽ không gây hậu quả nghiêm trọng như việc leo thang căng thẳng với Trung Quốc vì chúng ta mua nhiều hơn từ Trung Quốc. Nhưng nếu nó làm gián đoạn quan hệ với EU và quan trọng hơn là làm gián đoạn dòng đầu tư xuyên Đại Tây Dương, thì đó sẽ là một vấn đề lớn."

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 13 Juli 2025