“BÒ BÍA" MÓN ĂN VẶT CỦA NGƯỜI SÀI GÒN XƯA

Bò bía là món ăn khá quen thuộc với người Sài Gòn xưa, tên gọi của món ăn này bắt nguồn từ đâu?  Vì thế, cái tên “bò bía” cũng có nguồn gốc từ tiếng Triều Châu 薄餠 (boh8 bian2),  “bò bía" bắt nguồn từ tiếng Triều Châu “boh bian" (薄餠, âm Hán Việt là “bạc bỉnh") và “bò" ở đây không liên quan gì đến thịt bò cả.

Như vậy, chữ “bò” trong “bò bía” không phải là thịt bò, mà bò bía là món cuốn ăn xuất phát từ là món ăn theo phong cách ẩm thực của người hoa vùng Triều Châu (Quảng Đông) và Phúc Kiến. hiện vẩn là món ăn rất phổ biến ở Đài Loan, Singapore và Malaysia. Tại Phúc Kiến, món này thường thấy ở Hạ Môn, còn ở Quảng Đông, món ăn này, phổ biến tại vùng Triều Sán ở phía đông của tỉnh trong lễ thanh minh. 

Tại Việt Nam, món này có thể do các di dân Triều Châu hoặc người Peranakan (hay còn gọi là Baba Nyonya, tục gọi người Bà Ba) du nhập vào Sài Gòn từ rất lâu rồi, mà người ta chưa biết nó xuất hiện từ khi nào ở VN. Bò bía làm kiểu truyền thống nay hiếm thấy ở Việt Nam. Loại bánh tráng để cuốn món bò bía nguyên bản kiểu Phúc Kiến là loại bánh tráng bía mềm mịn làm từ bột mì. Nhưng ở Sài Gòn trước 1975 bánh bía được cuốn trong bánh tráng truyền thống của người Việt. 

 

THỰC PHẨM CHÍNH CHO MÓN BÒ BÍA

Thành phần của cuốn bò bía rất phong phú: củ sắn, xà lách, giá, trứng, tôm, tôm khô, đậu phộng, lạp xưởng, tương ớt, tương đen.. bên cạnh thành phần chính là hỗn hợp củ sắn cà rốt. Cuốn bò bía nguyên bản khá to, gấp 3 lần cuốn bò bía Sài Gòn. Thế nwn người bán thường cắt làm nhiều phần nhỏ cho dễ ăn. Để hạp với khẩu vị của người Việt Nam, người Hoa ở Sài Gòn, và kể cả người Sài Gòn chính hiệu, cũng đã chế biến, gia giảm hương vị bánh, sao cho đúng điệu của người Việt. Các nguyên liệu như củ sắn dây, cà rốt, lạp xưởng, trứng gà, tôm khô… được chế biến sẵn, bày trên các khay nhôm, khi có khách mua, thì gắp những nguyên liệu ấy, xào sơ, hâm nóng trên cái chảo nhỏ, rồi lấy ra, dùng bánh tráng cuốn lại thành những cuốn nhỏ dài chừng ngón tay, và to hơn ngón tay cái một chút. Sài Gòn hầu như không có quán để bán món này, mà người ta thường thấy trong các loại hàng rong trước các cổng trường học, có sự hiện diện các xe bán Bò bía và rất được các cô cậu học trò ưa thích.

Cuốn bò bía được xếp trên cái dĩa nhỏ, còn nóng, ăn chấm với chén nước chấm bằng đậu tương xay nhuyễn, trộn với ớt, đậu phộng, vừa nóng ấm, lại vừa bùi, béo, sừng sực… của lạp xưởng và tôm khô xào, hơi cay cay, tê tê đầu lưỡi, tạo nên nhiều cung bậc và khoái cảm của cái bụng đang đói lưng lửng, và tôi thì… ngấu nghiến chỉ chừng “một lũm” hay 2, 3 lần cắn là “bay gọn” một cuốn bánh. Chả bù với các cô học trò, thậm chí là sinh viên hay công chức, tuổi mười sáu, hoặc ngoài đôi mươi thì nhai nhỏ nhẻ, từ tốn, từng chút một như để ngấm và cảm hết cái… ngon của vị bò bía!

Được cái lạ và thú vị, là cuốn bò bía tuy nhỏ vậy, song buổi sáng chỉ cần ăn 3, 4 cuốn, là có thể… yên bụng, ngồi học vài tiếng,  sẽ không thấy cồn cào trong bụng, hoặc bao tử nổi loạn trong lúc lên lớp. Và buổi trưa tan học về, không thèm cơm, ghé ăn thêm chừng vài cuốn nữa, nốc thêm một ly si-rô đá nhận thơm, mát là no tới bữa cơm chiều, không làm phiền mẹ mình phải vất vả lo cơm nước cho mình.

Tóm lại, “bò bía" là một món ăn vặt của người Sài Gòn xưa, đơn sơ, tuy không là một món ăn chính, nhưng là món ăn khoái khẩu, trước cổng các trường học, làm mê mẩn giới học sinh miền nam, thích ăn vặt.

Một ký ức, về một trong các món ăn vặt khó quên của người Sài Gòn xưa.

Vũ Thái An, người Sài Gòn xưa, ngày 6 tháng 10 năm 2025