TỔNG THỐNG TRUMP ĐANG TẠO ÁP LỰC CHO THẾ GIỚI

 Chủ tịch Ủy ban EU, bà Ursula von der Leyen, đã cảnh báo về mối nguy hiểm của một cuộc chạy đua trên toàn thế giới, hướng tới một vòng xoáy kinh tế đi xuống. "Khi sự cạnh tranh gia tăng, chúng ta có thể sẽ tiếp tục chứng kiến ​​việc xử dụng thường xuyên các công cụ kinh tế như lệnh trừng phạt, kiểm soát xuất cảng và thuế quan",  bà von der Leyen phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos. “Theo nghĩa này, chúng ta nên cùng nhau hợp tác để tránh một cuộc chạy đua cùng đưa nhau xuống hố của các nước trên thế giới.” Không ai có lợi khi phá hủy các mối liên kết trong nền kinh tế thế giới. Bà chủ tịch EU Ursula Von der Leyen không nhắc đến tên tân Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trong bài phát biểu của mình.

Buổi tối trước khi tuyên thệ nhậm chức, Trump đã ra lệnh cho Hoa Kỳ rút khỏi Hiệp định Khí hậu Paris và hủy bỏ thỏa thuận với OECD về mức thuế tối thiểu đối với các công ty toàn cầu. Moritz Schularick, Chủ tịch Viện Kinh tế Thế giới Kiel, cho biết: “Toàn bộ sự việc này không báo hiệu điều tốt đẹp cho một nền kinh tế toàn cầu cởi mở và dựa trên luật lệ”. Trump đe dọa áp thuế nhập cảng, nhưng cho biết ông sẵn sàng đàm phán với EU.

Ông cho biết EU có thể tránh được thuế quan nếu mua nhiều dầu và khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ Mỹ. Các nhà kinh tế thấy có cơ hội đàm phán. “Áp lực lạm phát ở Hoa Kỳ vẫn còn rất lớn. Achim Wambach, Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Châu Âu (ZEW), cho biết: "Có những lý do kinh tế chính đáng khiến Trump không đàm phán quá gay gắt về chính sách thuế quan". Thuế nhập cảng sẽ khiến nhiều mặt hàng trở nên đắt đỏ hơn ở Mỹ.

Mối liên hệ chặt chẽ giữa Hoa Kỳ và EU

EU sẵn sàng đàm phán nhanh chóng và mang tính xây dựng với Hoa Kỳ về các vấn đề thương mại. “Không có nền kinh tế lớn nào có mối liên hệ chặt chẽ như EU và Hoa Kỳ”,  bà von der Leyen cho biết. Thương mại giữa hai khối này chiếm 30%  thương mại thế giới. "Không phải tất cả mọi người ở Âu Châu đều thích thực tế mới này, nhưng chúng ta đang phải đối mặt với thực tế này", bà nói, ám chỉ đến Trump.

Von der Leyen cho biết tầm quan trọng của các mục tiêu khí hậu Paris và sự cởi mở trong giao dịch với càng nhiều quốc gia càng tốt là một trong những nguyên tắc không thể lay chuyển của Âu Châu. Bà ủng hộ việc tiếp tục hợp tác chặt chẽ với TQ để có thể tăng cường hơn nữa quan hệ thương mại và tài chính. Bà von der Leyen nhấn mạnh rằng sự hợp tác tin cậy không loại trừ việc áp dụng thuế quan trong các cuộc xung đột thương mại.

Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Phó Thủ tướng Trung Quốc Đinh Tiết Tường đã kêu gọi cam kết toàn cầu hóa và trật tự kinh tế thế giới đa phương. “Thương mại không phải là trò chơi có công bằng không”, Đinh Tiết Tường nói. “Chiến tranh thương mại không có bên nào chiến thắng.” Trung Quốc đã hạ mức thuế quan trong những năm gần đây. Mục đích là bù đắp thặng dư thương mại bằng cách nhập cảng nhiều hàng hóa và kèm theo chất lượng phải cao hơn. Đinh Tiết Tường dự đoán mức tăng trưởng kinh tế của TQ trong năm nay là 5 phần trăm.

Triển vọng cạnh tranh địa phương khó khăn hơn

Trong khi đó, các nhà kinh tế cảnh báo rằng dưới thời Trump, sự cạnh tranh với Mỹ sẽ trở nên khó khăn hơn. “Giá năng lượng ở Hoa Kỳ sẽ còn rẻ hơn nữa do việc rút khỏi thỏa thuận khí hậu và việc mở rộng sản xuất dầu khí. Nó sẽ trở nên hấp dẫn hơn nữa đối với nhiều công ty đầu tư vào đó.” Ông cũng chỉ ra rằng nước Mỹ sẽ trở nên kém hấp dẫn hơn đối với các công ty đầu tư vào công nghệ điều hòa không khí.

Bài phát biểu của Trump là “lời mời tập trung lại vào thế mạnh của chính mình”. “Thay vì chỉ trích Tổng thống Trump, chúng ta cần phải tự cải thiện mình”, chủ tịch hiệp hội người sử dụng lao động Rainer Dulger cho biết. EU và Đức phải tập trung vào việc củng cố nền kinh tế trong nước

Một phần của sự cạnh tranh giữa các địa phương cũng là việc  làm Mỹ rời khỏi thỏa thuận của OECD về mức thuế tối thiểu đối với các công ty rên thế giới. Wambach cho biết: “Rút khỏi thỏa thuận thuế có nghĩa là cắt giảm thuế doanh nghiệp ở Hoa Kỳ thậm chí còn nhiều hơn nữa”. “Đối với châu Âu và đặc biệt là Đức, đây là một tín hiệu rõ ràng cho thấy cần phải có hành động cụ thể ở đây.” Trong thỏa thuận, gần 140 quốc gia đã cam kết áp dụng mức thuế tối thiểu 15 phần trăm đối với các công ty hoạt động trên thế giới. Nước Mỹ chưa bao giờ thực hiện thỏa thuận này một cách hợp pháp. Chủ tịch Viện Ifo, Clemens Fuest, cho biết  Âu châu hiện đang gặp vấn đề lớn với mức thuế quan tối thiểu là 15%. Hiện tại, không có cú sốc thuế quan nào xảy ra ở Washington.

Thuế quan cao hơn đối với hàng hóa từ các nước láng giềng sẽ sớm có hiệu lực

Trump đã ra lệnh điều tra thâm hụt thương mại cũng như các chính sách thương mại và thuế quan và muốn có báo cáo về các biện pháp đối phó phù hợp trước ngày 1 tháng 4. Riêng ông còn đe dọa sẽ áp thuế 25% đối với hàng nhập cảng từ Kanada và Mexico bắt đầu từ ngày 1 tháng 2 vì các nước này không ngăn chặn được tình trạng nhập cư bất hợp pháp vào Hoa Kỳ và tình trạng buôn lậu ma túy Fentanyl. Ông tuyên bố sẽ thành lập Sở Thuế vụ.

Trump nói: "Thay vì đánh thuế công dân của chúng ta để làm cho các quốc gia khác giàu có, chúng ta sẽ đánh thuế và áp đặt thuế quan đối với các quốc gia khác để làm giàu cho công dân của chúng ta." Nhà kinh tế học Schularick ủng hộ phân tích của Trump rằng lạm phát cũng bị thúc đẩy bởi thâm hụt ngân sách của chính quyền trước của Joe Biden.  Tuy nhiên, ông nghi ngờ rằng Trump sẽ có thể giảm lạm phát bằng các biện pháp cắt giảm thuế sẽ được công bố.

Để giảm chi phí năng lượng, Trump muốn tăng sản lượng dầu khí và cho phép khai thác ở những khu vực trước đây được bảo vệ. Đây cũng chính là mục đích của việc rút khỏi Thỏa thuận Paris. Fuest cho biết: “Nếu người Mỹ rút lui, chúng ta sẽ phải cân nhắc xem có nên tiếp tục theo đuổi mục tiêu của mình hay không”. Âu châu chỉ có thể đạt được mục tiêu bảo vệ khí hậu ở nước ngoài nếu phát triển được các kỹ nghệ mà mọi người sẵn sàng xử dụng một cách tự nguyện, ngay cả khi họ không quan tâm đến việc bảo vệ khí hậu. Ottmar Edenhofer, giám đốc Viện nghiên cứu tác động khí hậu Potsdam, cho biết: "EU hiện đang chịu áp lực đáng kể, nhưng không phải là bất lực về mặt chiến lược".

Ông yêu cầu: “EU phải luôn tuân thủ kế hoạch bảo vệ nền kinh tế của mình bằng thuế quan khí hậu tại biên giới”. "Nếu Trump mạnh tay mở rộng nguồn cung cấp dầu khí như ông đã đe dọa, Âu châu nên định giá dầu khí nhập cảng một cách nhất quán hơn nữa để giảm nguy cơ phụ thuộc vào năng lượng đang rình rập."

Mọi người ở Davos đang nói về vị tổng thống mới

Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Trump là chủ đề được quan tâm nhiều nhất và cũng là chủ đề mà các doanh nhân và nhà quản lý cảm thấy thoải mái nhất trong số những người tham dự. Đối với nhiều người trong số họ, Trump là một “người làm ăn” và quan tâm đến việc nền kinh tế Mỹ vận hành tốt nhất có thể. Người ta liên tục nhấn mạnh rằng ông chỉ có bốn năm để biến tầm nhìn của mình thành hiện thực. Không phải tất cả các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đều đồng ý với đánh giá của Chủ tịch Hội đồng quản trị Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Borge Brende, rằng thế giới hiện đang trải qua một sự rạn nứt giống như năm 1989.

Nhưng cũng có những tiếng nói cảnh báo. Nhà khoa học chính trị Ian Bremmer cho biết: "Donald Trump không chỉ là một vị tổng thống bình thường". Về mặt chính trị, ông hoàn toàn không có đối thủ khi đứng đầu một cường quốc thế giới có nền kinh tế mạnh và dẫn đầu về kỹ nghệ, trong khi cùng lúc đó Âu châu lại có vẻ yếu thế, Trung Quốc không có nền kinh tế tốt và Nga đang phải đối mặt với những khó khăn đáng kể. Cũng có quan điểm cho rằng Trump chủ yếu sẽ cố gắng giải quyết các vấn đề của thế giới cùng với Trung Quốc. Nhà khoa học chính trị Graham Allison tin rằng Trump có thể chấm dứt chiến tranh Ukraine trong vòng sáu tháng với sự giúp đỡ của Bắc Kinh. Suy cho cùng, Trump cũng tự coi mình là người gìn giữ hòa bình.

Một số chuyên gia kinh tế tin rằng Trump có thể sử dụng biện pháp bãi bỏ quy định và cắt giảm thuế để tạo sự nhiệt tình trong người dân Mỹ, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các yếu tố cản trở có thể là tỷ lệ lạm phát tăng cao và do nợ chính phủ tăng, lợi suất trái phiếu cũng tăng. Và ngay cả khi không như vậy, mặt trời cũng khó có thể liên tục chiếu sáng về phía Trump. Bremmer cho biết quan điểm khác nhau giữa các tỷ phú kỹ nghệ và nhóm người ủng hộ Trump ở vùng nông thôn nước Mỹ, những người chỉ đoàn kết với nhau nhờ Trump.

Nhìn chung Trump dùng lợi thế về thuế qua để ép các nước khác phải mua năng lượng của mình, đồng thời tạo được tăng trưởng kinh tế.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 22 Januar 2025