TOÀ ÁN LIÊN BANG  CHẬN LỆNH ĐÓNG BĂNG CHI TIÊU CỦA TRUMP

Bữa ăn tại trường dành cho những trẻ em hầu như không có gì để ăn. Các dự án nghiên cứu từ khủng long đến quy hoạch đô thị. Viện trợ quốc tế cho những người ở các nước nghèo bị nhiễm HIV. Không rõ chính xác phần nào sẽ bị cắt. Nhưng nếu Tổng thống Donald Trump thực hiện được mong muốn của mình, tất cả các chương trình nhận tiền của chính phủ trước tiên phải chứng minh rằng chúng phù hợp với chương trình nghị sự chính trị của ông. Và trong thời gian quá trình đánh giá này vẫn đang diễn ra, sẽ không có khoản tiền nào được chuyển đi. Chúng ta đang nói đến hàng tỷ, thậm chí có thể là hàng nghìn tỷ đô la. Trên thực tế, khoản tiền này đã được Quốc hội phê duyệt – không phải Tổng thống mà là đại diện được người dân bầu ra mới là người có quyền quyết định cuối cùng về các khoản tiền đó..

Sau một ngày hỗn loạn và biểu tình ở Columbia, Trump cuối cùng đã phải chịu sự phản đối cho hành động của mình. Thẩm phán liên bang Loren L. AliKhan của Quận Columbia đã ngăn chặn “lệnh đóng băng chi tiêu”, lệnh đóng băng tiền liên bang bị đe dọa, ngay trước khi lệnh này có hiệu lực. Quy định này phải cần ít nhất vài ngày nữa mới có hiệu lực. Thẩm phán cho biết White House có lẽ cũng không biết chính xác những chương trình nào bị ảnh hưởng. Vì vậy, bà  Loren L. AliKhan không thể biết và muốn xem xét vấn đề này cho đến tuần sau.

AliKhan cũng cảnh báo về khả năng xảy ra “thiệt hại không thể kiểm soát”. Việc đóng băng nguồn tài chính trong nước và quốc tế ban đầu chỉ là tin đồn. Một bản ghi nhớ từ Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) đã bị rò rỉ vào đầu tuần này, cung cấp thông tin rõ ràng về chỉ thị chính thức cho các nhà chức trách. Theo đó, tất cả các quỹ liên bang trước tiên phải bị đóng băng để rà soát lại xem chúng có phù hợp với chương trình chính trị của Trump hay không. Tiền công quỹ không còn được chi cho “chương trình nghị sự thức tỉnh” và “ý tưởng Marx về bình đẳng”. Ai sẽ kiểm tra việc này và mất bao lâu cũng vẫn chưa rõ ràng.

Người phát ngôn của Trump, Karoline Leavitt, gọi lệnh đóng băng chi tiêu là một "biện pháp rất có trách nhiệm". Bà đảm bảo rằng trang web sẽ sớm hoạt động trở lại và cho biết nhiệm vụ của chính phủ mới là bảo đảm việc "chi trả từng xu một". Leavitt không trả lời câu hỏi về việc liệu những người nhận Medicaid có nên bị cắt khỏi phạm vi bảo hiểm hay không. Cố vấn cao cấp  của Trump, Stephen Miller sau đó nói với CNN rằng biện pháp này không nhằm vào Medicaid.

Liệu Trump có đang đẩy nước Mỹ vào cuộc khủng hoảng hiến pháp không?

Chính phủ Hoa Kỳ chi hàng tỷ đô la mỗi năm để giúp đỡ người nghèo, thúc đẩy nghiên cứu hoặc duy trì hệ thống y tế tại những khu vực có cơ cấu yếu kém. Phần lớn đây là di sản của Chính sách kinh tế mới và là cái gai trong mắt tổng thống mới và nội các của ông.  Theo nhiều nhà quan sát, những gì xảy ra sau đó chỉ có thể được mô tả bằng từ hoảng loạn: các trường học, trường đại học và các tổ chức phi chính phủ không biết liệu họ có còn tiền cho các dự án của mình vào ngày mai hay không – trong nhiều trường hợp, sinh kế của người dân bị đe dọa.

Những người chỉ trích như Robert Reich, cựu Bộ trưởng Lao động dưới thời Bill Clinton, cho rằng chưa bao giờ có một tổng thống nào nỗ lực toàn diện như vậy để giành quyền chi tiêu từ Quốc hội. Đây là một cuộc “tóm lấy quyền lực” và do đó là một cuộc khủng hoảng hiến pháp. Các thượng nghị sĩ đảng Dân chủ như Chuck Schumer và Elizabeth Warren cũng bày tỏ quan điểm tương tự. Nhiều lời kêu gọi người dân gọi điện cho đại diện của họ tại Quốc hội đã được chia sẻ – ví dụ như bởi Hillary Clinton trên tài khoản Instagram của bà. Một cuộc biểu tình trước Nhà Trắng đã được thông báo.

Trong khi đó, nhiều thống đốc như J.B. Pritzker từ Illinois cho biết chính quyền của ông không còn được xử dụng hệ thống Medicaid nữa. Chăm sóc sức khỏe cho người nghèo được đồng tài trợ bởi chính quyền liên bang và được quản lý bởi các tiểu bang. Đã có những báo cáo tương tự về cái gọi là khoản tín dụng cho thuê theo Mục 8 mà người nghèo có thể nhận được. Những người chỉ trích nhấn mạnh rằng điều này cũng sẽ ảnh hưởng đến nhiều cử tri Đảng Cộng hòa – ví dụ, vì các trường đại học sử dụng tiền công để hỗ trợ sinh viên từ các vùng nông thôn, một hoạt động mà nhiều người không coi là biện pháp “DEI” (đa dạng, công bằng và hòa nhập). Và thậm chí các chi nhánh khu vực của kênh truyền hình bảo thủ Fox News cũng đưa tin rằng nguồn tài trợ cho tổ chức “Meals on Wheels”, nơi cung cấp thực phẩm cho những người về hưu đang bị đe dọa vì nạn đói, cũng đang bị đe dọa.

Trước sự chỉ trích và hành động pháp lý ngay lập tức từ nhiều tổ chức, White House ngày càng trở nên hỗn loạn. Một số thông cáo báo chí và một cuộc họp báo được cho là sẽ làm sáng tỏ vấn đề, nhưng chúng chỉ khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn. Trong khi chính phủ vẫn tuyên bố rằng một số chương trình như tem phiếu thực phẩm được miễn trừ khỏi lệnh đóng băng tài trợ.

Thống đốc Pritzker đã chỉ trích hệ thống quản lý Medicaid đột nhiên ngừng hoạt động ở nhiều tiểu bang: "Chính phủ đang nói dối bạn!" Việc đóng băng tất cả các quỹ cho đến khi bằng chứng về lòng trung thành chính trị được đưa trực tiếp vào các kế hoạch của Dự án 2025 của Heritage Foundation và các tổ chức cánh hữu khác, Tim Walz, thống đốc Minnesota và cựu ứng cử viên phó tổng thống của đảng Dân chủ, phát biểu trên MSNBC. Những người này muốn phá hoại nhà nước và cuối cùng là nền dân chủ.

Ngày dừng tài trợ như một bước ngoặt

Trên thực tế, Văn phòng Quản lý và Ngân sách sẽ sớm được Russell Vought, một trong những tác giả chính của Dự án 2025, đứng đầu. Trong khi đó, các chiến lược gia đảng Cộng hòa như Scott Jennings đã tham gia các chương trình trò chuyện buổi tối và bảo vệ kế hoạch của Trump là một chính sách tài khóa được cân nhắc kỹ lưỡng, cần xem xét các dự án để tránh lãng phí. Nhưng Trump đã sa thải tổng thanh tra liên bang, những người được cho là sẽ điều tra tận gốc tình trạng kém hiệu quả như vậy ở mọi bộ phận, vài ngày trước đó. Nhiều người hiện nay diễn giải ngày hỗn loạn của "việc đóng băng chi tiêu" như một lời cảnh tỉnh cho phe đối lập vốn đã trong tình trạng tê liệt trước hàng loạt sắc lệnh hành pháp và các tiêu đề tiêu cực.

Người dẫn chương trình đêm khuya Rachel Maddow cũng sử dụng khẩu hiệu này khi cô tóm tắt ngày hôm đó trên đài phát thanh cánh tả MSNBC: “Nó đang diễn ra”, Maddow nói, có nghĩa là: “Bây giờ thì mọi thứ đều phụ thuộc”. Tin xấu là chính quyền Trump muốn phá bỏ khu vực công. Tin tốt là Nhà Trắng đã chứng minh cả ngày rằng họ tệ đến mức nào trong việc thực hiện chương trình nghị sự “Dự án 2025”. Maddow đã chiếu những video cũ của Phó Tổng thống J.D. Vance và blogger tân phát xít Curtis Yarvin, người mà Vance đã trích dẫn là nguồn gốc của ý tưởng này. Phương châm của Yarvin là “RAGE” – viết tắt của “Cho toàn bộ nhân viên chính phủ nghỉ hưu”. Ông Maddow cho biết ông muốn xóa bỏ nhà nước dân chủ và "đóng băng" là quả bóng thử nghiệm đầu tiên cho mục tiêu đó.

Cuộc tranh chấp về việc liệu Trump có thể đơn giản nắm giữ chủ quyền tài chính hay không chỉ mới bắt đầu tại tòa án và có thể kéo dài tới Tòa án Tối cao. Trong khi đó, một báo cáo vào cuối buổi tối cho thấy áp lực đang có hiệu lực: Bộ Ngoại giao tuyên bố rằng họ đã đảo ngược một phần quyết định dừng viện trợ quốc tế cho HIV gần đây. Gần đây có nhiều lời bàn tán về việc phe đối lập với Trump đang mệt mỏi và mất phương hướng. Nhiều người, từ Thống đốc Pritzker của Illinois đến người dẫn chương trình truyền hình Chris Hayes, gọi ngày đóng băng tài trợ là một bước ngoặt. Những vấn đề đang bị đe dọa cũng như các chiến lược đối phó khả thi hiện đã trở nên rõ ràng hơn.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 29 Januar 2025