KHÔNG CÓ CHIẾN THẮNG, KHÔNG CÓ THẤT BẠI VÀ CŨNG KHÔNG CÓ HÒA BÌNH 

Israel và Hamas đang tiến gần hơn đến một thỏa thuận cho phép trả tự do cho các con tin và giải thoát Gaza khỏi tiếng súng.

Các cuộc đàm phán về thỏa thuận con tin nhằm chấm dứt giao tranh ở Gaza đã tiếp tục vào thứ Ba 14/1, một số chi tiết đã được công khai – và nhanh chóng gây xôn xao

Nếu những gì mà nhiều phương tiện truyền thông như Israel và Saudi Arabia biết được vào thứ Ba 14/1 từ giai đoạn đàm phán cuối cùng tại Doha, là sự thật, thì cái giá mà Israel phải trả cho thỏa thuận con tin này sẽ không hề nhỏ. Với mỗi con tin, Israel sẽ phải thả ít nhất 14 tù nhân Palestine.

Để so sánh, trong vụ bắt giữ con tin đầu tiên vào tháng 11 năm 2023, cứ ba tù nhân Palestine thì có một con tin. Tuy nhiên, theo quan điểm của Hamas, mức độ hiện tại sẽ không thuận lợi so với thỏa thuận Shalit năm 2011: Vào thời điểm đó, hơn 1.000 thành viên Hamas đã được thả để đổi lấy một binh sĩ Israel. Lần này, tổng cộng có 1.300 người Palestine được trả tự do. Chính quyền Israel tin rằng 94 con tin vẫn đang bị giam giữ ở đâu đó tại Gaza.

Trong mọi trường hợp, các quan chức chính phủ cho biết những kẻ khủng bố tham gia vụ thảm sát ngày 7 tháng 10 sẽ không được thả. Những cái tên nổi bật - chẳng hạn như chính trị gia Fatah, người nổi tiếng Marwan Bargouti, từng bị kết tội giết người - cũng được cho là không có tên trong danh sách những người được trả tự do. Tuy nhiên, khoảng 200 tên khủng bố bị kết án tù chung thân dường như sẽ được thả.

Tuy nhiên, danh sách này vẫn chưa được cố định. Sau khi chính phủ Israel chấp nhận thỏa thuận con tin, danh sách tên sẽ được công bố. Sau đó, công chúng Israel sẽ có 48 giờ để khiếu nại những cái tên cụ thể trong danh sách trước Tòa án Tối cao. Điều này đặc biệt nhắm tới những người sống sót hoặc người thân của nạn nhân các vụ tấn công được cho là do những kẻ khủng bố này gây ra.

Theo thông tin từ Israel, những kẻ khủng bố bị kết tội tấn công chết người ở Israel hoặc Bờ Tây sẽ không được phép trở về Bờ Tây mà sẽ bị trục xuất về Gaza.

Số lượng tù nhân được thả và việc quân đội Israel rút lui một phần khỏi Gaza: đây là những điểm khiến phe cứng rắn của Israel đau đầu, và họ đã phàn nàn rất nhiều trên các phương tiện truyền thông trong nước vào thứ Ba 14/1. Các nhà bình luận trên kênh truyền hình ủng hộ chính phủ 14 đã than thở về thỏa thuận sắp xảy ra và chỉ trích Donald Trump. Ý chính là ông đã ép buộc tất cả những điều này lên Israel. Một lời giải thích táo bạo có lẽ sẽ được nghe thường xuyên hơn ở Israel trong những ngày tới, vì nó giải thoát Thủ tướng Benjamin Netanyahu khỏi trách nhiệm. Ngay từ khi chiến tranh bắt đầu, ông đã hứa sẽ giành “chiến thắng tuyệt đối” trước Hamas. Tuy nhiên, thỏa thuận này kêu gọi ngừng chiến và rút quân dần dần.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều chưa rõ ràng. Một số nguồn tin cho biết Israel muốn thiết lập một vùng đệm cố định rộng tới 1.500 mét ở phía đông Dải Gaza. Các nguồn tin khác lại cho rằng dải bảo mật này chỉ là tạm thời. Điều này tạo ra sự khác biệt lớn đối với người dân Gaza vì nó có nghĩa là mất đi một phần lãnh thổ đáng kể: vùng đất bao bọc của họ chỉ rộng 6km tại điểm hẹp nhất. Điều chắc chắn là quân đội sẽ phải rút khỏi phần lớn Dải Gaza trong giai đoạn đầu của lệnh ngừng bắn.

Israel cũng cam kết ngừng giao tranh. Nhưng liệu điều này có nghĩa là chấm dứt chiến tranh như Hamas đã nhiều lần yêu cầu không? Các cuộc đàm phán dường như cũng nhằm mục đích tìm ra một công thức cho phép cả hai phe giải thích, để cả Hamas và Israel đều có thể đồng ý với thỏa thuận trong khi vẫn giữ được thể diện.

Tuy nhiên, Hamas vẫn chưa cam kết về bất kỳ chi tiết quan trọng nào. Cho đến nay, tổ chức này vẫn chưa thực hiện được yêu cầu nhiều lần về việc cung cấp danh sách các con tin vẫn còn sống. Israel cho biết 33 con tin được thả trong 42 ngày đầu tiên "hầu hết vẫn còn sống". Những người được thả đầu tiên: trẻ em, thanh thiếu niên và phụ nữ, và nhóm đầu tiên này cũng bao gồm cả những nữ binh sĩ. Tiếp theo là những người đàn ông trên 50 tuổi và những người bị bệnh, bị thương.

Những người đàn ông trẻ và khỏe mạnh cũng như những người lính đang tại ngũ sẽ chỉ được thả nếu lệnh ngừng bắn kéo dài 42 ngày - mặc dù có rất ít khả năng có ai vẫn khỏe mạnh sau 15 tháng bạo lực của Hamas. Người ta cho biết trong số 94 con tin còn lại ở Gaza, ít nhất 34 người đã chết.

Cũng có những cuộc biểu tình lớn vào thứ Ba 14/1 từ những người cực đoan cánh hữu đồng cầm quyền tại Israel. Netanyahu không cần sự đồng ý của họ để thúc đẩy thỏa thuận ở Israel. Nhưng ông vẫn cần họ làm đối tác liên minh. Ngoài ra còn có sự phản đối từ chính đảng của ông. 

Trump được cho là đã bảo đảm rằng họ sẽ sát cánh cùng Israel ngay cả khi quân đội phá vỡ lệnh ngừng bắn. Người ta cũng cho rằng Trump đã cam kết ủng hộ việc mở rộng thêm các khu định cư ở Bờ Tây. Ngoài ra trong gói quà còn có: việc chấm dứt sớm các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với những kẻ khủng bố định cư và áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Tòa án ICC ở La Hay. Ngoài ra, còn có các nhà cung cấp phần mềm gián điệp của Israel sẽ được xóa khỏi danh sách đen.

Tuy nhiên, tương lai của Gaza vẫn còn chưa rõ ràng. Hiện tại, thỏa thuận này chỉ cho phép khoảng 600 xe tải chở hàng cứu trợ được vào Dải Gaza mỗi ngày. Không rõ ai sẽ chịu trách nhiệm phân phối hàng hóa. Ngoài ra, những người phải di dời trong nước nên được phép quay trở lại phía bắc Gaza. Tuy nhiên, phần lớn nơi này đã bị phá hủy. Ngoại trưởng Hoa Kỳ sắp mãn nhiệm Antony Blinken đã trình bày kế hoạch của mình cho "ngày sau" tại Gaza vào thứ Ba 14/1. Họ hình dung rằng một Chính quyền Palestine được cải cách sẽ nắm quyền điều hành Gaza trong tương lai, với các đối tác Ả Rập sẽ giám sát và có thể cũng tài trợ cho quá trình này.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 15 Januar 2025