MỘT LỆNH NGỪNG BẮN  MANG Ý NGHĨA - KHÔNG CÓ KẺ THẮNG VÀ NGƯỜI THUA

Theo Neue Zürcher Zeitung Deutschland (NZZ) "Không ai giành được bất cứ điều gì - và sẽ không có gì thay đổi nếu Hamas vẫn nắm quyền." Người phụ nữ trẻ Palestine từ Dải Gaza liên tục nhìn vào điện thoại di động của mình trong một nhà hàng ở trung tâm Kairo vào tối thứ Tư 15/1. Giống như hàng chục ngàn cư dân khác trong vùng đất này, bà đã chạy trốn đến thủ đô Ai Cập trong những tháng đầu của cuộc chiến. Khi lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas được công bố vài phút sau đó, niềm vui của họ bị che mờ bởi nỗi sợ hãi về tương lai.

Sự việc đến như đã trải qua một cơn ác mộng, người ta tới nay vẩn chưa hoàn hồn, họ vẫn chưa chắc chắn liệu thỏa thuận này có thực sự mang lại hòa bình hay không ?. Ban đầu, các bên tham chiến chỉ đồng ý về giai đoạn đầu tiên, quy định lệnh ngừng bắn kéo dài sáu tuần. Trong thời gian này, các cuộc đàm phán giai đoạn thứ hai sẽ được tiến hành nhằm đưa đến kết thúc hoàn toàn cho cuộc chiến.

Ngay cả khi Israel và Hamas đồng ý chấm dứt giao tranh vĩnh viễn thì cũng khó có thể thay đổi được cuộc xung đột cơ bản giữa Israel và lực lượng Hồi giáo cực đoan ở Dải Gaza. Cả Hamas lẫn nhà nước Do Thái đều không thể tuyên bố chiến thắng sau cuộc chiến đã cướp đi sinh mạng của gần 2.000 người Israel và hàng chục nghìn người Palestine.

Không có chiến thắng cho Israel hay Hamas

Israel hiện đang đồng ý với một thỏa thuận mà Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã coi là "nguy hiểm" chỉ vài tháng trước. Về cơ bản, thỏa thuận này dựa trên kế hoạch ba giai đoạn do Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đề nghị vào tháng 5 năm 2024. Các cuộc đàm phán đã thất bại vào thời điểm đó vì Israel đặt ra các điều kiện mới, chẳng hạn như kiểm soát hoàn toàn biên giới giữa Ai Cập và Dải Gaza. Cuối cùng, Netanyahu đã không thể thực thi được điều này.

Ngoài ra, Israel có thể không đạt được tất cả các mục tiêu chiến tranh chính thức của mình. Trong khi các con tin sẽ được thả nếu các bên tham chiến đồng ý về giai đoạn thứ hai sau sáu tuần, Hamas vẫn chưa bị tiêu diệt. Ngay cả cuộc chiến Gaza dài nhất trong lịch sử cũng không thể đánh bại được tổ chức khủng bố Palestine.

Về phần mình, Hamas sẽ coi lệnh ngừng bắn là một chiến thắng, điều này gần như vô lý khi xét đến số người chết hàng loạt mà họ đã gây ra ở Gaza. Chỉ vài phút sau khi lệnh ngừng bắn được công bố, các video đã được chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy cảnh các chiến binh Hamas ăn mừng trên đường phố Gaza.

Nhưng sau mười lăm tháng chiến tranh, ban lãnh đạo của tổ chức khủng bố đã bị tiêu diệt, Gaza hiện đang bị tàn phá và khả năng răn đe khu vực của Israel mạnh hơn so với trước ngày 7 tháng 10 năm 2023. Hamas thậm chí có thể mất lãnh thổ nếu binh lính Israel ở vùng đệm trên biên giới của Dải Gaza. Hơn một nghìn tù nhân Palestine dự kiến ​​sẽ được thả theo thỏa thuận này. Nhưng nhiều người trong số họ sẽ phải lưu vong. Vậy thì Hamas còn lại những gì mà gọi là chiến thắng ?

Tuy nhiên, có một điều không thể phủ nhận: tạm thời, thỏa thuận này sẽ  bảo đảm  sự tồn tại của Hamas, tổ chức có thể sẽ tìm mọi cách để duy trì quyền lực. Nếu thành công, Dải Gaza sẽ sớm phải đối mặt với một cuộc chiến tranh mới.

"Nhân tố bí ẩn" của Trump

Câu hỏi đặt ra là: Tại sao thỏa thuận này lại được đạt được vào thời điểm này – đặc biệt là khi nó phần lớn tương ứng với kế hoạch đã được đưa ra trên bàn từ nhiều tháng trước?

Có ba yếu tố có vẻ mang tính quyết định:

Thứ nhất, Hamas đang bị cô lập hơn bao giờ hết. Kể từ khi Israel và Hisbollah ngừng bắn, lực lượng này không còn nhận được bất kỳ sự hỗ trợ nào từ lực lượng dân quân Schiitenmiliz của Libanon. Các bên khác từ "Trục kháng chiến" do Iran đứng đầu cũng không còn có thể hỗ trợ tích cực Hamas vì Iran phải dành những khả năng còn lại của mình, để xử dụng trong việc gây áp lực lên Israel. Các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn lẻ tẻ của lực lượng Huthi từ Yemen dường như gần như vô hiệu. Hamas, vốn chỉ có khả năng thực hiện các hoạt động du kích trong nhiều tháng, dường như đã nhận ra rằng họ không còn đạt được nhiều lợi thế nữa.

Thứ hai, áp lực buộc Netanyahu phải đồng ý thỏa thuận vẫn tiếp tục gia tăng tại Israel. Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy hơn 70 phần trăm người Israel ủng hộ thỏa thuận với Hamas. Trong những tuần gần đây, giới lãnh đạo quân đội cũng thúc giục Netanyahu theo đuổi con đường ngoại giao. Theo quan điểm của quân đội, không còn nhiều mục tiêu có thể đạt được về mặt quân sự ở Dải Gaza. Trong nhiều tháng, Israel đã chơi trò mèo vờn chuột hủy diệt với Hamas ở phía bắc vùng đất này mà không tiến gần hơn đến mục tiêu tiêu diệt tổ chức khủng bố này.

Thứ ba, “hiệu ứng Trump” có thể mang tính quyết định. "Việc bầu Donald Trump là yếu tố bí ẩn trong các cuộc đàm phán", Avi Kalo, cựu giám đốc bộ phận tìm kiếm người mất tích của tình báo quân đội Israel, cho biết. Trump đã nhiều lần đe dọa Hamas rằng "mọi thứ sẽ trở nên hỗn loạn" nếu các con tin không được trả tự do trước thời điểm ông nhậm chức vào ngày 20 tháng 1 - mặc dù vẫn chưa rõ điều đó mang ý nghĩa chính xác là gì? Nhưng điều gì Trump nói là không nên bỏ qua.

Rõ ràng, Trump cũng đã gây sức ép rất lớn lên chính phủ Israel. Theo tờ Times of Israel tiết lộ, một bước tiến quan trọng trong các cuộc đàm phán đã đạt được sau cuộc họp "căng thẳng" giữa Netanyahu và Steve Witkoff, đặc phái viên được chính quyền Trump chỉ định về Trung Đông. Mặc dù chưa chính thức nhậm chức, Witkoff gần đây đã tham dự các cuộc đàm phán ở Katar và làm việc chặt chẽ với nhóm của Tổng thống sắp mãn nhiệm Joe Biden.

Không có hồi kết cho cuộc xung đột

Trung tá Avi Kalo tin rằng thành công của lệnh ngừng bắn là "vì lợi ích thực sự của chính quyền Trump". Chuyên gia về đàm phán con tin thừa nhận rằng thỏa thuận vẫn có thể thất bại. Nhưng có thể cho rằng chính quyền mới của Hoa Kỳ sẽ duy trì áp lực để  bảo đảm cả hai bên đều thực hiện đúng trách nhiệm của mình trong thỏa thuận.

Giai đoạn thứ ba và cũng là giai đoạn cuối cùng của thỏa thuận đưa ra kế hoạch tái thiết Dải Gaza đã bị phá hủy hoàn toàn và lập lại trật tự sau chiến tranh. Hiện tại vẫn chưa rõ ràng về điều này. Thỏa thuận này vẫn chưa quyết định ai sẽ nắm quyền lực ở Gaza thay cho Hamas trong tương lai. Cuộc giết chóc sẽ kết thúc – nhưng cuộc xung đột giữa Israel và người Palestine vẫn chưa kết thúc.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 16 Januar 2025