CUỘC GẶP THÂN THIỆN GIỬA MODI VÀ TẬP TẠI TRUNG QUỐC XUẤT PHÁT TỪ CÔNG LAO CỦA TRUMP
Trước trung tâm hội nghị thượng đỉnh là một quả cầu xanh, phía trên là hai chú chim bồ câu hòa bình dang rộng đôi cánh. Các nguyên thủ quốc gia của hầu hết các quốc gia ngoài Tây Á đã hội tụ tại Thiên Tân vào Chủ nhật 31 tháng 8, và Trung Quốc cũng không hề che giấu tham vọng mộng làm chủ thế giới của mình tại thành phố cảng phía đông Trung Quốc này.
Cái bắt tay quan trọng nhất là giữa Chủ tịch kiêm Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi: Đây là lần đầu tiên hai bên gặp nhau kể từ khi Donald Trump lên nắm quyền tại Mỹ.
Ông Modi đã không đến Trung Quốc trong bảy năm. Đây chỉ là một dấu hiệu cho thấy sự cạnh tranh sâu sắc giữa hai đối thủ chiến lược này, khi mối quan hệ giữa hai nước đã tạm thời tan băng trong khoảng một năm. Cuộc gặp giữa hai bên kéo dài 40 phút.
Tại Thiên Tân, ông Modi tuyên bố nối lại các chuyến bay thẳng giữa hai nước láng giềng, vốn đã bị đình chỉ trong năm năm. Ông Modi cho biết mối quan hệ đã được cải thiện bởi vì cả hai bên đã bắt đầu rút quân khỏi khu vực biên giới trên dãy Himalaya. Năm 2020, Ấn Độ và Trung Quốc đã xảy ra các cuộc giao tranh đẫm máu tại đây, dẫn đến thương vong. Ông Tập nói rằng cuộc gặp của ông với ông Modi tại Kazan, Nga, vào tháng 10 năm ngoái đã "hồi sinh và tái khởi động" quan hệ. Đó là ngay trước khi ông Trump nhậm chức.
SCO không phải lúc nào cũng đoàn kết
Vì vậy, Tổng thống Mỹ không phải là chất xúc tác cho sự xích lại gần nhau giữa Ấn Độ và Trung Quốc. Nhưng ông Trump vô tình đã đẩy nhanh quá trình thân thiện này kể từ khi gần đây ông áp đặt tổng cộng 50% thuế quan trừng phạt lên Ấn Độ (25% trong số đó là do Ấn Độ mua dầu từ Nga), xúc phạm mô hình kinh tế của nước này và ve vãn Tổng tư lệnh quân đội Pakistan, đối thủ truyền kiếp của Ấn Độ. Đồng thời chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương có thể bị xáo trộn.
Năm ngoái, ông Modi đã hủy bỏ việc tham dự hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO). Khi Ấn Độ giữ chức chủ tịch luân phiên của tổ chức này vào năm 2023, ông Modi đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh thường niên trực tuyến, do đó làm giảm tầm quan trọng của thể thức này. Nhưng giờ đây, hơn bao giờ hết, khi Trung Quốc giữ chức chủ tịch SCO, ông Modi lại đến Thiên Tân.
Về mặt biểu tượng, đây là thời điểm không thể thuận lợi hơn đối với ông Tập Cận Bình. Trong khi Trump xa lánh các đồng minh chủ chốt và làm suy yếu sự thống nhất của Tây phương, Trung Quốc vẫn giữ Nga phụ thuộc vào mình và nhận thấy Ấn Độ gần đây đã buộc phải theo đuổi chính sách giảm thiểu rủi ro đối với Mỹ. "Lựa chọn đúng đắn", ông Tập nói, là Delhi và Bắc Kinh nên làm bạn.
Trung Quốc hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên của SCO, một định dạng Á-Âu được thành lập 25 năm trước, từng nhằm mục đích giải quyết các vấn đề biên giới ở Trung Á với sự hỗ trợ của Nga. Kể từ đó, các quốc gia như Ấn Độ, Iran và Pakistan đã gia nhập. SCO đã phát triển thành một nhóm các quốc gia thúc đẩy thế giới quan phỉ Tây phương.
Tuy nhiên, ảnh hưởng của SCO cho đến nay vẫn còn khá hạn chế: Khi thành viên Iran gần đây bị Mỹ tấn công, SCO đã không thể đưa ra phản ứng thống nhất do Ấn Độ không tham gia. Và khi các quốc gia thành viên Pakistan và Ấn Độ gần đây đã xảy ra một cuộc chiến tranh ngắn ngủi, trong đó, theo Delhi, Trung Quốc đã hỗ trợ Pakistan về trinh sát vệ tinh và phòng không, SCO vẫn không hoạt động.
Điệu Tango giữa "Rồng và Voi"
Nếu Tập Cận Bình đạt được mục đích, điều này sẽ thay đổi. Tại Thiên Tân, trước sự hiện diện của Modi, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã kêu gọi "dân chủ hơn trong quan hệ quốc tế", mà ông thường ám chỉ việc kiềm chế sự thống trị của Mỹ và Tây phương. Theo một tuyên bố chính thức, Modi, mặt khác, lại ủng hộ quyền tự chủ chiến lược của Ấn Độ, "điều này không nên được nhìn nhận qua lăng kính của một quốc gia thứ ba", mà người Ấn Độ cũng ám chỉ đến Mỹ, nhưng vẫn không muốn xa lánh Washington. Modi sau đó ủng hộ "một thế giới đa cực và một Á châu đa cực". Điều này gián tiếp tiếp tục phản đối rõ ràng sự thống trị của Trung Quốc và tạo khoảng cách giữa Ấn Độ và Bắc Kinh.
Theo quan điểm của Ấn Độ, "điệu Tango giữa rồng và voi" hiện đang được truyền thông nhà nước Trung Quốc quảng bá khó có thể xảy ra. Đây là một trong những lý do chính khiến Modi đến Nhật Bản ngay trước chuyến thăm Trung Quốc. Tại Thiên Tân, Modi cũng tìm cách hạn chế mọi sự xuất hiện lớn mang tính chống Tây phương. Dù sao đi nữa, ban đầu Ấn Độ không nhượng bộ trước áp lực của Trung Quốc về một cuộc gặp ba bên chung với nhà lãnh đạo Nga Wladimir Putin.
"Bức tranh toàn cảnh vẫn không thay đổi", Shubhajit Roy, biên tập viên đối ngoại của tờ "Indian Express" tại Thiên Tân, cho biết: "Trung Quốc vẫn là mối đe dọa lớn nhất và là đối thủ chiến lược đáng gờm nhất của Ấn Độ". Trump sẽ không thay đổi điều đó, Roy nói tại trung tâm báo chí ở Thiên Tân, nơi các nhà báo được chiếu các video quảng cáo du lịch Trung Quốc trên màn hình, không có hình ảnh nào về các hội nghị thượng đỉnh diễn ra cùng lúc.
Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 2 tháng 9 năm 2025