SIÊU CHIẾN ĐẤU CƠ MỚI CỦA ÂU CHÂU ĐANG ĐÌNH TRỆ VÌ ĐỨC CHƯA THỐNG NHẤT ĐƯỢC VỚI ĐỐI TÁC PHÁP 

FCAS được coi là hệ thống chiến đấu tương lai của Âu châu. Tuy nhiên, tương lai của nó vẫn còn chưa xác định. Đức giờ đây có thể hợp tác với các nước này để cứu vãn dự án.

Đức và Pháp thực tế đã kêu gọi tái khởi động dự án FCAS. "Động cơ Pháp-Đức đã khởi động lại", Thủ tướng Friedrich Merz tuyên bố tại quốc gia láng giềng vào cuối tháng 8. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng nhấn mạnh sự gần gũi mới trong quan hệ song phương. Vào thời điểm đó, cả hai chính phủ đã thông qua một văn kiện kinh tế dài 26 trang và một tuyên bố chính sách an ninh.

Tuy nhiên, hợp tác đang trên bờ vực ở một điểm, đó là dự án chế tạo các chiến đấu cơ trị giá hàng tỷ đô la: Hệ thống Không quân Chiến đấu Tương lai (FCAS) là hệ thống không quân dự kiến ​​sẽ thay thế Eurofighter của Đức và Rafale của Pháp từ năm 2040 trở đi. Cả hai nước đã cùng nhau phát triển hệ thống này từ năm 2017.

Hy vọng lớn vào FCAS

Quân đội Đức cũng đặt nhiều kỳ vọng vào FCAS. Suy cho cùng, mối đe dọa từ Nga vẫn tiếp tục gia tăng, và việc NATO có đủ khả năng đẩy lùi một cuộc tấn công của Tổng thống Nga Wladimir Putin hay không vẫn còn là một dấu hỏi. Phản ứng của liên minh đối với những vụ vi phạm không phận gần đây của các nước NATO đã chứng minh điều này.

Điều quan trọng hơn cả là mọi thứ phải diễn ra suôn sẻ với FCAS mới. Xét cho cùng, Quân đội Đức đang hết lời ca ngợi nó: Đây là một hệ thống tác chiến trên không tối tân, và hơn cả một máy bay chiến đấu: Nó cũng phải có khả năng bay song song với máy bay không người lái có vũ trang và không vũ trang.

Dự án đã vấp ngã vì công ty quốc phòng Pháp Dassault Aviation đột nhiên yêu cầu được chia 80% công việc. Điều này có thể gây ra vấn đề cho dự án. Sự hợp tác giữa Đức, Pháp và Tây Ban Nha được cho là ngang bằng. Theo các thỏa thuận trước đây, Pháp, Đức và Tây Ban Nha mỗi bên sẽ tham gia vào việc phát triển hệ thống tác chiến trên không, với một phần ba cổ phần. Dassault Aviation đang dẫn đầu dự án tại Pháp, Airbus tại Đức và Indra tại Tây Ban Nha.

Trước những yêu cầu của Pháp, tuần trước, sau cuộc gặp với Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez, Merz tuyên bố: "Chúng tôi không đạt được bất kỳ tiến triển nào với dự án này." Điều này không thể tiếp tục. Các nỗ lực sẽ được thực hiện để tìm ra giải pháp vào cuối năm nay.

Giải pháp này có thể như thế này

Tạp chí Politico hiện đang đề nghị một cách giải quyết khác: Theo báo cáo, Đức hiện đang xem xét cách thay thế Pháp. Bộ Quốc phòng Đức hiện đang đàm phán với Airbus. Theo báo cáo, các phương án khai triển dự án hoàn toàn mà không có Pháp cũng đã được xem xét.

Chủ tịch Hội đồng Công nhân Airbus Defence, Thomas Pretzl, không giấu giếm việc ông đặt câu hỏi về mối quan hệ đối tác với công ty quốc phòng Pháp Dassault Aviation. "Tôi tin rằng FCAS sẽ diễn ra mà không cần Dassault", Pretzl nói với tờ báo "Handelsblatt". "Có những đối tác hấp dẫn và phù hợp hơn ở châu Âu."

Các quốc gia này đang cạnh tranh

Theo Politico, chính phủ đang xem xét khả năng hợp tác chặt chẽ hơn với Thụy Điển hoặc Anh. Một nỗ lực riêng với Tây Ban Nha cũng đang được xem xét.

Chuyên môn của Anh được củng cố bởi thực tế là nước này đang dẫn đầu Chương trình Không chiến Toàn cầu (Global Combat Air Program) thông qua công ty quốc phòng và hàng không không gian BAE Systems của Anh. Tuy nhiên, theo một số phương tiện truyền thông, vẫn chưa rõ BAE có thể hợp tác với hai dự án cạnh tranh này như thế nào. Do đó, khả năng Anh sẽ phát triển một máy bay chiến đấu riêng biệt cùng với Đức là rất thấp.

Thụy Điển cũng có thể đóng góp quyết định cho FCAS. Saab, nhà sản xuất máy bay chiến đấu Gripen, có nhiều năm kinh nghiệm, và điều này đặc biệt có lợi. Thứ Ba tuần này, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius sẽ tiếp người đồng cấp Thụy Điển Pål Jonson, khả năng tham gia dự án FCAS chắc chắn sẽ là một chủ đề thảo luận.

Chuyến thăm Tây Ban Nha thể hiện sự đoàn kết

Chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng Merz tới Sánchez tuần trước cũng cho thấy những khác biệt quan điểm, đặc biệt là liên quan đến cuộc chiến ở Gaza. Tuy nhiên, liên quan đến dự án máy bay chiến đấu FCAS, cả hai đang hợp tác chặt chẽ.

"Cả hai chúng tôi đều nhận thức được rằng chúng tôi cần những dự án như vậy", Merz phát biểu tại một cuộc họp báo. Họ đã thảo luận về dự án chung trị giá hàng tỷ đô la này và những vấn đề của nó. Họ đều thống nhất là không hài lòng với tình hình hiện tại.

Sánchez phát biểu: "Khi chúng ta nói về một 'Âu Châu Quốc phòng', chúng ta có một ví dụ điển hình về ý nghĩa của điều đó. Hy vọng rằng chúng ta sẽ sớm giải quyết được vấn đề này."

Ngay trước chuyến thăm của Merz tới Sánchez, chính phủ Đức đã gia tăng áp lực lên các đối tác hợp đồng Âu châu: "Yêu cầu của chính phủ Đức rất rõ ràng: Việc phân phối gánh nặng và phân phối công việc trong dự án vũ khí này phải được thực hiện theo đúng hợp đồng", người phát ngôn chính phủ Stefan Kornelius phát biểu một ngày trước đó tại Berlin. "Đối tác Tây Ban Nha cũng sẽ quan tâm đến vấn đề này", ông nói thêm.

Yếu tố quyết định, lằ liệu Đức có tiếp tục hợp tác với Pháp trong dự án FCAS trị giá hàng tỷ Euro hay không cuối cùng sẽ là lập trường của tân Thủ tướng Pháp, Sébastien Lecornu. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng đã được bổ nhiệm làm người đứng đầu chính phủ mới vào ngày 9 tháng 9. Ông dự kiến ​​sẽ duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Dassault Aviation và là người có nhiều khả năng nhất sẽ đưa nhà sản xuất chiến đấu cơ của Pháp này vào bàn đàm phán.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 24 tháng 9 năm 2025