BIỂU TÌNH Ở SLOWAKEI: BÁNH QUY VÀ CÁCH MẠNG

Một làn sóng biểu tình mới chống lại chính phủ của Robert Fico đang bắt đầu tại Slowakei. Lần này, trọng tâm không còn là các chính sách thân Nga của ông, mà còn là thực phẩm đắt đỏ và ký ức về năm 1989.

Bánh quy và Cách mạng

Các cuộc biểu tình lại diễn ra tại Slowakei. Sau vài tháng yên ắng, có thể gọi là kỳ nghỉ hè, vào tuần trước, có tới 30.000 người đã biểu tình phản đối chính phủ trên khắp cả nước, đặc biệt là tại thủ đô Bratislava. Lần này, trọng tâm không chỉ là các chính sách thân Nga của Thủ tướng Robert Fico, mà còn là mứt, bánh quy và chính trị lịch sử. Các cuộc biểu tình tiếp theo dự kiến ​​sẽ diễn ra vào thứ Ba 23 tháng 9 tuần này.

Chính phủ muốn tăng thu ngân sách nhà nước và đã phê duyệt một gói củng cố khác cho mục đích này. Ba ngày lễ đã bị hủy bỏ, bao gồm ngày 17 tháng 11, kỷ niệm cuộc Cách mạng mềm đã chấm dứt chế độ cộng sản ở Tiệp Khắc năm 1989. Ký ức về cuộc cách mạng hòa bình này được trân trọng, và những người chỉ trích ông Fico nhiều nhất bao gồm cả những người bất đồng chính kiến ​​thời bấy giờ. Các đảng đối lập dự định kêu gọi tổng đình công vào ngày 17 tháng 11. Đại học Bratislava sẽ cho sinh viên nghỉ học một ngày.

Đối với đa số người dân, các biện pháp thắt lưng buộc bụng của chính phủ đồng nghĩa với việc mọi thứ sẽ trở nên đắt đỏ hơn. Họ sẽ phải đối mặt với việc tăng thuế và giảm trợ cấp thuế. Thực phẩm và thuốc men đôi khi đắt hơn ở Slowakei so với các nước láng giềng Áo hoặc Đức, nhưng mức lương vẫn thấp hơn đáng kể.

Cuộc bầu cử tiếp theo sẽ không diễn ra trong hai năm nữa.

Mức lương gộp trung bình ở Bratislava vào khoảng 2.100 Euro, thấp hơn đáng kể ở các khu vực khác của đất nước. Hơn nữa, trong Khu vực đồng tiền chung Âu châu, Slowakei thường xuyên nằm trong số 5 quốc gia có tỷ lệ lạm phát cao nhất.

Và giờ đây, ngoài việc tăng thuế VAT, thuế quan này còn áp dụng cho các sản phẩm đường và muối. Mức thuế dự kiến ​​sẽ tăng từ 19% lên 23%. Nếu điều này làm giảm lượng tiêu dùng, điều đó có thể tốt cho sức khỏe. Với những gánh nặng vốn đã nặng nề, nhiều người tỏ ra tức giận. Đặc biệt là sau khi Bộ trưởng Tài chính khuyên người dân nên nướng bánh quy hoặc làm mứt ở nhà để tiết kiệm tiền. Thuế đường sẽ không tăng. Kể từ đó, một làn sóng phẫn nộ và chế giễu đã lan rộng trên Internet. Một bình luận trên Instagram viết: "Nếu, Bộ trưởng Tài chính, chỉ theo đuổi chính sách tài khóa trong nước, thì tất cả chúng ta sẽ được hưởng lợi."

Các đảng đối lập đang kêu gọi các cuộc biểu tình hiện tại, do đảng đối lập mạnh nhất, đảng tự do Progresívne Slovensko (PS), hay Đảng Tiến bộ Slowakei, dẫn đầu. Theo các cuộc thăm dò hiện tại, khoảng 22% số người được hỏi sẽ bỏ phiếu cho họ. Liên minh cầm quyền sẽ không còn nắm giữ đa số. PS hiện đang thu hút sự chú ý trên khắp đất nước với những tấm áp phích lớn trông giống như áp phích bầu cử, mặc dù cuộc bầu cử tiếp theo sẽ diễn ra sau 2 năm nữa. Chính phủ của ông Fico đang đi được nửa chặng đường.

Hai năm trước, đảng Smer-SD theo chủ nghĩa dân túy cánh tả, thân Nga của Robert Fico đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội với gần 23% số phiếu, và ngay sau đó, ông Fico đã trở thành thủ tướng lần thứ tư. Liên minh lỏng lẻo và thường xuyên gây tranh cãi của ông với những người theo chủ nghĩa dân túy cánh tả ôn hòa và một đảng ly khai cực hữu vẫn đang trụ vững, trái ngược với một số dự đoán và mặc dù có đa số rất sít sao. Tuy nhiên, phe đối lập dường như đã tham gia chiến dịch tranh cử.

Theo các cuộc thăm dò, phe đối lập kết hợp hiện đang nắm giữ một nửa số ghế trong quốc hội.

"Bang!" là khẩu hiệu trên các áp phích của đảng PS. Các đề xuất ngân sách của đảng này được dự định sẽ là một cú nổ lớn, hay đúng hơn là một cú hích lớn. Nhà khoa học chính trị Jozef Bátora tin rằng chúng thực sự có ý nghĩa. Đảng này chỉ ra rằng nhà nước đang bỏ lỡ các khoản tài trợ của EU do bộ máy quan liêu quá mức và năng lực kém. Hơn nữa, chính phủ hoạt động thất thường đang gây bất ổn cho cả doanh nghiệp và người lao động, cả với những thay đổi về luật pháp và vị trí gần gũi với Nga và Trung Quốc. Đảng PS cuối cùng cũng muốn làm gì đó để giải quyết vấn đề di cư ồ ạt, một vấn đề đã đeo bám Slowakei nhiều năm nay.

"Nhưng việc buôn bán nền tảng này chắc chắn không phải là một ý tưởng hay", Bátora nói, đồng thời cho biết thêm rằng nó quá táo bạo. Nhà văn Michal Hvorecký cũng bày tỏ sự thích thú với "vụ nổ lớn". Tuy nhiên, nội dung của nền tảng này là dễ hiểu, và việc Đảng PS giải quyết những mối quan tâm thường nhật này có lẽ cũng mang ý nghĩa chính trị. "Chúng tôi thấy sự chuyển hướng khỏi địa chính trị và chính trị văn hóa tại các cuộc biểu tình."

Nhưng ngoài việc chính phủ nắm giữ, theo các cuộc thăm dò hiện tại, phe đối lập kết hợp cũng chỉ giành được một nửa số ghế trong quốc hội. Mặc dù sự ủng hộ của cử tri ở Slovakia không chỉ bị chia rẽ giữa hai đối thủ chính mà còn giữa nhiều đảng phái, nhưng sự chia rẽ trong xã hội vẫn hiện hữu rõ ràng. Nói một cách đại khái, đó là phe của những người nhìn thấy tương lai của họ ở EU và những người chỉ trích cái gọi là "Tây phương".

Ví dụ, Viện Globsec xác định sự mất lòng tin sâu sắc của công chúng đối với các chính trị gia, các thể chế và truyền thông là một vấn đề cơ bản. Theo quan điểm của nhà khoa học chính trị Bátora, tất cả các đảng phái đều có phần trách nhiệm trong vấn đề này: Quá nhiều tiếp thị, quá nhiều chủ nghĩa dân túy, quá ít thực chất. "Chính trị gia nào ngày nay có thể trích dẫn một tác phẩm chính trị-triết học giải thích nền tảng hoạt động của đảng mình?" Một vấn đề duy nhất là không đủ. Đặc biệt, các đảng dân chủ cần một lập trường rõ ràng, một nền tảng tư tưởng. Điều này làm cho họ đáng tin cậy hơn và nền dân chủ ổn định hơn.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 23 tháng 9 năm 2025