CUỘC CÁCH MẠNG Ở SYRIEN LẬT ĐỔ ĐỘC TÀI THÀNH CÔNG - NHƯNG TƯƠNG LAI CÒN NHIỀU RỦI RO

Hiếm có cuộc cách mạng nào diễn ra nhanh chóng và tương đối không đổ máu như cuộc lật đổ ở Syrien. Chế độ của nhà độc tài lâu năm Bashar al-Assad, vốn được duy trì bằng bạo lực tàn bạo, đã sụp đổ hết sức nhanh chóng, như một một trần động đất. Phiến quân Hồi giáo do nhóm Haiat Tahrir al-Sham (HTS) lãnh đạo đã tạo thành công trong việc thanh toán chế độ do Assad nằm quyền, chỉ trong vòng chưa đầy hai tuần. Đây là một thành tích lịch sử.

Cuộc cách mạng Syrien có thể xảy ra vì đã có sự chuyển giao quyền lực mạnh mẽ ở Trung Đông sau vụ thảm sát của nhóm Hồi giáo cực đoan Hamas ở Israel. Các đồng minh của Assad dần dần ly khai - sự cai trị độc tài của ông đã đưa đến bế tắc về mối quan hệ với nhiều tổn thương giữa nhà cầm quyền và người dân.

Al-Jolani: Ai là thủ lĩnh của phiến quân?

Lực lượng dân quân Hisbollah theo dòng Shiite ở Libanon đã bị tiêu diệt bởi các cuộc tấn công ác liệt của Israel. Sự hỗ trợ quân sự cho Assad từ đó cũng giảm dần. Nhà tài trợ vũ khí và tài chính Iran cũng không còn nhận được đầy đủ sự hổ trợ  như những năm trước đây, vì còn phải chống lại kẻ thù không đội trời chung là Israel. Ngoài ra, Teheran phải tự trang bị vũ khí để chống lại tình hình chính trị mới là “chiến lược gây áp lực tối đa” khi Donald Trump ngồi vào toà Bạch ốc từ ngày 20/1.

Syria: Al-Jolani không còn là chiến binh thánh chiến cực đoan như những năm trước

Tuy nhiên, thất bại của Moskau có ý nghĩa quyết định dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống cai trị của Assad. Ngược lại với năm 2015 và 2016, khi lực lượng không quân Nga còn có thể bảo đảm cho sự sống còn của chế độ Assad, lần này người đứng đầu Điện Kremlin Wladimir Putin đã bị kiềm chế  bởi cuộc chiến Ukraine là ưu tiên số một của Putin. Khoảng 700.000 đến 800.000 binh sĩ của Nga đã sa lầy trên chiến trường Ukraine. Putin đang trải qua một áp lực quá nặng nề về chính trị, kinh tế, quân sự... của một đế quốc, đây cũng là lần đầu tiên trong nhiệm kỳ của Putin.

Tại Syrien, hiện các thế lực hủy diệt bên ngoài đã không còn. Đây là cơ hội để xây dựng lại đất nước. Thủ lĩnh của nhóm phiến quân Hồi giáo thống trị HTS, Mohammed al-Jolani, gần đây tỏ ra ôn hòa hơn. Ông cảnh báo các hiệp hội của mình chống lại các hành động trả thù người dân và kêu gọi tôn trọng quyền của người thiểu số. 

Dù sao đi nữa, Al-Jolani không còn là chiến binh thánh chiến cực đoan như những năm trước, khi ông này chiến đấu cùng các đơn vị Al-Qaeda chống lại người Mỹ sau khi Mỹ tấn công Iraq năm 2003. Đây cũng là điểm tốt đối với các nước châu Âu.

Tất cả điều này mang lại một hy vọng mới, tuy vậy cũng có một số rủi ro. Al-Jolani đã cố gắng thiết lập nguồn cung cấp cơ bản ổn định hợp lý ở tỉnh nổi dậy Idlib nằm phía tây bắc đất nước. Tuy nhiên, các quy định của luật Hồi giáo, Sharia, vẫn được áp dụng - ngay cả khi chúng không được thực thi bằng võ lực.

Syrien sẽ trở thành một thế lực ổn định hay sẽ lại rơi vào hỗn loạn?

Nhưng ngay cả khi al-Jolani không bị coi là quá tải về mặt tư tưởng, thì cũng không có kế hoạch chi tiết nào về ý nghĩa của một chính phủ do HTS lãnh đạo đối với Syrien. Ông ta có thể thắng thế không? Các nhóm nổi dậy đã thống nhất trong mục tiêu lật đổ Assad. Nhưng có rất ít sự đồng thuận về những gì xảy ra trong việc chia chác quyền lợi sau đó. Việc đối phó với người Kurden, những người đã thành lập khu tự trị của riêng họ ở phía đông bắc, cũng là một điều không hề dể dàng.

Assad và vợ Asma - trốn thoát khỏi Trung Đông

Theo Madeleine Janssen: Trên bình diện quốc tế, al-Jolani cũng là một cuốn sách mở. Hiện chưa rõ vị trí của ông đối với Iran, Nga, Israel và phương Tây như thế nào ? Điều này phụ thuộc vào việc Syrien có trở thành một thế lực ổn định ở Trung Đông hay nước này lại chìm vào hỗn loạn tiếp tục sau chế độ Assad.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, người ủng hộ lớn nhất của HTS, cũng đóng một vai trò quan trọng. Erdogan muốn khoảng ba triệu người di cư Syrien ở Thổ Nhĩ Kỳ trở về quê hương của họ. Một Syrien ổn định, không gây ra làn sóng người tị nạn mới nhưng lại thu hút người tị nạn quay trở lại cũng là lợi ích chiến lược của châu Âu. EU nên xem xét kỹ lưỡng ban lãnh đạo mới ở Damascus.. Trong thời kỳ rối loạn chính trị toàn cầu, chủ nghĩa thực dụng  đang làxu hướng cho việc đối nội và đối ngoại.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 8 Dezember 2024