NGÀNH SẢN XUẤT Ô TÔ ĐIỆN TQ ĐANG Ở GIAI ĐỌAN CẠNH TRANH KHỐC LIỆT - AI SẼ SỐNG SÓT SAU TRẶN CHIẾN NÀY?

Email mà nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc BYD gửi cho các nhà cung cấp của mình vào cuối tháng 11 vừa qua, rất đáng lo ngại và không ai ngạc nhiên khi gây ra làn sóng phản đối kịch liệt trên khắp cả nước. Trong một thông điệp của mình, công ty đến từ Thâm Quyến ở miền nam Trung Quốc kêu gọi các nhà cung cấp giảm 10% giá phụ tùng vào năm 2025. BYD tuyên bố thị trường ô tô điện sẽ bước vào “trận chiến cuối cùng” vào năm 2025.

Đại diện của một nhà cung cấp cho biết, sự trỗi dậy của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc sẽ không gây thiệt hại cho người lao động trong nước và các nhà cung cấp, đồng thời BYD cho biết thêm: Họ không thể chấp nhận yêu cầu của công ty và không sẵn lòng tham gia vào kiểu hợp tác làm tổn hại đến đạo đức kinh doanh và nhân quyền.

Ước tính có khoảng 80 nhà sản xuất đang tranh giành khách hàng

Nhưng quá trình này cho thấy áp lực mà ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đang phải chịu. Ước tính có khoảng 80 nhà sản xuất ô tô với hơn 120 thương hiệu đang tranh giành mang tính chết sống hết sức khốc liệt các khách hàng tại thị trường Trung Quốc. Với cuộc chiến giảm giá chưa từng có trên toàn thế giới, các công ty đang cố gắng cướp khách hàng của nhau. Trận chiến thương mại giữa họ có thẻ ví như một trận chiến sống chết.

BYD, công ty dẫn đầu thị trường ô tô điện trên thế giới và ngay tại nội địa, đã giảm giá nhiều lần trong năm  2024. Li Auto, một trong những nhà sản xuất phát triển nhanh nhất, đã giảm giá lần cuối vào tháng 11/2024, Tesla cũng vậy.

 Chuyên gia ô tô Lei Xing từ Amherst ở Mỹ cho biết: “Đó là một trận chiến tắm máu”. Lei không muốn biết bất cứ điều gì về cuộc chiến giá cả. Những gì hiện đang diễn ra trên thị trường Trung Quốc đúng hơn là sự “phá hủy giá”.

Sự bùng nổ đầu tư được thúc đẩy bởi chính phủ bằng viện trợ công đã tạo ra tình trạng dư thừa số cung rất lớn. Việc sử dụng số cung trong ngành công nghiệp ô tô hiện chỉ ở mức khoảng 70%. Để các công ty hoạt động cho phù hợp với nền kinh tế hiện nay một cách hợp lý, thì số cầu trong việc xử dụng cung, ít nhất phải đạt 80%.

Không có công ty khởi nghiệp xe điện tử nào ờ TQ hiện có lãi. Ngay cả những nhà sản xuất nổi tiếng như Nio hay Xpeng cũng đang chịu thua lỗ. Chỉ có công ty hàng đầu BYD, công ty kiểm soát 1/3 thị trường ô tô chạy bằng pin điện, đang ghi nhận là có lợi nhuận. Chuyên gia Lei Xing cho biết: “Có quá nhiều thương hiệu vẫn tiếp tục hoạt động dù cho thua lỗ, nhưng các nhà sản xuất vẫn tiếp tục tung ra các thương hiệu mới”.

Để phần nào hạn chế tổn thất, nhiều nhà sản xuất cố gắng tiết kiệm chi phí mua hàng và gây áp lực cho nhà cung cấp của họ. Theo báo cáo trên tờ China Securities Journal, nhà sản xuất SAIC Maxus Automotive mới đây đã gửi yêu cầu tới các nhà cung cấp của mình yêu cầu họ phải giảm giá. Mục tiêu cũng giống như BYD: 10%.

Theo email của nhà sản xuất, khoảng cách giữa cung và cầu không thể thu hẹp trong thời gian ngắn. Với việc giảm giá vào đầu năm, BYD và Tesla đã bắt đầu một vòng mới trong cuộc chiến giá cả.

Một số nhà cung cấp sử dụng vật liệu kém chất lượng

Vì tuyệt vọng trong doanh số bán ra, các nhà sản xuất đang cố gắng cắt giảm chi phí, đôi khi xử dụng những phương pháp đáng ngờ. Một số công ty đã bắt đầu xử dụng vật liệu kém chất lượng trong sản xuất. Những thương hiệu khác đã loại bỏ việc kiểm soát chất lượng của họ để giảm chi phí.

Trong hki đó các nhà cung cấp nước ngoài từ lâu cũng đã cảm nhận được ảnh hưởng của cuộc chiến giá cả không khoan nhượng. Công ty Webasto ở gần Munich đã tới Trung Quốc vào năm 2001. Trong nhiều thập kỷ, công ty này sản xuất hệ thống sưởi và hệ thống điện cho xe điện, được hưởng lợi từ sự tăng trưởng của thị trường ô tô điện Trung Quốc. Trong những năm qua, Webasto đã mở tổng cộng 9 nhà máy ở Trung Quốc.

Nhưng bước ngoặt vào năm 2024i. Lần đầu tiên, công ty này ghi nhận doanh số bán hàng bị sụt giảm tại Trung Quốc. Kết quả là Webasto đã ngừng sản xuất ở hai nhà máy. Công ty cuối cùng đã đóng cửa hai nhà máy trong năm nay. 500 nhân viên mất việc.

Webasto nói rằng sự cạnh tranh với các đối thủ địa phương đã tăng cường đáng kể trong những năm gần đây. Nền kinh tế trì trệ khiến mọi việc càng trở nên khó khăn hơn. Ngoài ra, sở thích của người tiêu dùng Trung Quốc đã thay đổi. Webasto nói rằng các tính năng hiện được ưu tiên phát triển hơn chức năng. Người Trung Quốc phát cuồng vì những trang trí nội thất vui tươi, hay một màn hình đầy màu sắc và điều khiển bằng giọng nói hơn là dùng cảm ứng.

Sự rung chuyển thị trường TQ đã bắt đầu

Các chuyên gia như Lei Xing dự đoán tỷ lệ đóng cửa ở các hãng ô tô điện ở TQ sẽ tăng nhanh trong năm tới. Một số công ty khởi nghiệp về ô tô điện tử đã từ bỏ việc phát triển và nhiều công ty khác sẽ tiếp theo sau.

Ví dụ như Ji Yue là liên doanh giữa nhà sản xuất ô tô Geely và công ty Internet Baidu và đã sản xuất ô tô điện từ tháng 8 năm 2023. Nhưng đến nay công ty mới chỉ giao được 14.000 xe. Kể từ khi thành lập vào năm 2021, công ty đã lỗ lũy kế gần 1,4 tỷ USD. Cách đây vài ngày nhà sản xuất này đã thông báo ngưng sản xuất.

Các nhà sản xuất nước ngoài thống trị thị trường Trung Quốc trong nhiều thập kỷ cũng đang chịu áp lực đáng kể điển hình là VW của Đức. Các tập đoàn phương Tây và Nhật Bản nhận ra quá muộn rằng thị trường Trung Quốc đang gặp nhiều khó khăn.

Người dân Trung Quốc đã mua tổng cộng khoảng 25 triệu ô tô điện vào năm 2023i. Có khả năng sẽ có nhiều như vậy trong năm nay. Nhưng người Trung Quốc đang ngày càng tránh xa ô tô điện từ các nhà cung cấp nước ngoài. Lần đầu tiên vào năm 2022, các nhà sản xuất Trung Quốc bán được nhiều ô tô hơn các đối thủ từ nước ngoài. Xu hướng này có thể sẽ tăng tốc trong những năm tới.

Mitsubishi đã từ bỏ rồi

Kết quả là các công ty nước ngoài có khả năng biến mất khỏi thị trường Trung Quốc. Mitsubishi đã rút khỏi Trung Quốc. Cách đây vài tuần, General Motors đã công bố rằng họ sẽ phải chịu khoản phí tổn thất 2,6 tỷ USD trong liên doanh với nhà sản xuất SAIC của Trung Quốc. Ngoài ra, chi phí tái cơ cấu lên tới 2,7 tỷ USD đã phát sinh ở Trung Quốc, công ty này đã cho biết.

Volkswagen, nhà sản xuất từng thống trị ở Trung Quốc trong nhiều thập kỷ, cũng phải thông qua sổ sách. Nhóm này hiện đang xem xét nhà máy nào trong số 39 nhà máy sẽ phải đóng cửa. Volkswagen cho biết năng lực sản xuất xe xử dụng động cơ đốt trong sẽ từng bước giảm xuống. Theo nguồn tin của công ty này, một nhà máy ở Nam Kinh gần Thượng Hải sẽ không thể tiếp tục tồn tại được.

Những gì hiện đang xảy ra với các nhà sản xuất ô tô nước ngoài ở Trung Quốc không phải là sự mất cân bằng mang tính chu kỳ mà là một tai nạn từ một cuộc vỡ đập trong ngành sản xuất ô tô điện. Paul Gong, nhà phân tích ô tô tại UBS ở Hồng Kong, đã tính toán rằng tổng lợi nhuận 20 tỷ USD từ các nhà sản xuất ô tô nước ngoài tại Trung Quốc đang bị đe dọa.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 28 Dezember 2024