EU THẢO LUẬN VỀ CÁC LỰA CHỌN CẤU TRÚC NÀO CHO QUÂN ĐỘI TỚI UKRAINE ĐỂ BẢO VỆ HÒA BÌNH

Nhiều quốc gia EU tức giận vì họ không được Emmanuel Macron mời đến Paris vào thứ Hai 17-2 vừa qua – không giống như Đức, Đan Mạch, Ý, Hòa Lan, Ba Lan và Tây Ban Nha, cũng như António Costa với tư cách là Chủ tịch Hội đồng Châu Âu và Chủ tịch Ủy ban Ursula von der Leyen. Chiều thứ Ba 18-2, một cuộc họp đặc biệt của các đại sứ EU đã được triệu tập, tại đó, người đứng đầu nội các Costa là Pedro Lourtie đã báo cáo về cuộc họp ở Paris. Mọi chuyện trở nên căng thẳng và họ liên tục bị buộc tội trong ba giờ. Các quốc gia vùng Baltic tức giận, người Phần Lan và người Rumänen cảm thấy bị coi thường – tất cả các quốc gia ở sườn phía đông. Những người khác cũng cảm thấy bị hạ thấp, chẳng hạn như người Hy Lạp.

Người ta đưa tin rằng Costa đã thăm dò bên lề Hội nghị An ninh Munich về việc liệu ông có tự meình triệu tập Hội đồng  Âu châu hay không. Rõ ràng là cam kết đơn phương của Hoa Kỳ về các cuộc đàm phán hòa bình với Nga liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine đã thay đổi tình hình theo cách mà không ai có thể ngờ tới. Tuy nhiên, một số nguyên thủ quốc gia đã khuyên ông không nên tổ chức hội nghị thượng đỉnh nhanh chóng. Thủ tướng Olaf Scholz, người cũng có mặt tại Munich, cho rằng những thứ như thế này phải được chuẩn bị kỹ lưỡng.

Tổng thống Pháp Macron sau đó đã đưa ra đề nghị mà Scholz không thích. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cũng phải được thuyết phục để tới Paris. Ngược lại, Costa chấp nhận số phận của mình và hoan nghênh sáng kiến ​​này.

Costa gọi những người đứng đầu chính phủ

Nhưng giờ đây, người Bồ Đào Nha muốn tự mình nắm quyền điều hành. Ông đã gửi hai câu hỏi tới tất cả các quốc gia thành viên. Đầu tiên, ông chuẩn bị cung cấp hỗ trợ bổ sung cho Ukraine như thế nào ? – bằng tiền bạc và vũ khí? Thứ hai, bạn sẽ đưa ra những bảo đảm an ninh nào cho đất nước nếu đạt được thỏa thuận hòa bình với Nga? Costa hiện đang gọi điện cho từng người đứng đầu chính phủ. Vào đầu tuần tới, ông muốn làm rõ liệu có đủ sự chồng chéo cho một Hội đồng Âu châu bất thường hay không ?. Sự kiện đó có thể diễn ra vào đầu tháng 3. Các nhà ngoại giao sẽ phải đàm phán để đưa ra kết luận.

Câu hỏi đầu tiên của Costa nhằm mục đích đưa Kiew vào vị thế tốt hơn để đàm phán. Điều này hiện cũng có nghĩa là, như đã giải thích ở Brüssel, khiến đất nước trở nên hùng mạnh đến mức không phải tuân theo lệnh hòa bình của Mỹ và Nga - và có thể nói không. Trong bối cảnh này, Bộ trưởng Ngoại giao Kaja Kallas đã đề nghị một gói viện trợ mới trị giá 6 tỷ Euro bao gồm đạn pháo, hệ thống phòng không và trang thiết bị cho hai lữ đoàn chiến đấu, đã được thảo luận lần đầu tiên vào thứ Tư 19-2.

Sự khác biệt đã trở nên rõ ràng vào thời điểm đó. Ý tuyên bố rõ ràng rằng họ khó có thể gánh thêm gánh nặng tài chính nữa. Đại diện Ungarn đã thẳng thừng bác bỏ đề nghị này: Hiện nay có một tình hình mới, Hoa Kỳ và Nga đang đàm phán về hòa bình, sau đó mới được trích dẫn và công bố. Vì vậy EU không thể cung cấp vũ khí mới cho Kiew. Những người tham gia khác hiểu điều này có nghĩa là Budapest sẽ bác bỏ quyết định ngay cả khi không phải tham gia. Đây không phải là điều kiện tốt cho cuộc thảo luận của các bộ trưởng ngoại giao EU vào thứ Hai tuần tới.

Scholz phản đối những cam kết cụ thể

Câu hỏi thứ hai liên quan đến các chủ đề cũng có trong bảng câu hỏi của Mỹ mà tất cả các nước NATO và các nhà lãnh đạo EU nhận được từ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vào tuần trước. Theo các nhà ngoại giao, Washington muốn biết, ví dụ, một quốc gia thành viên sẽ gửi bao nhiêu lữ đoàn tới Ukraine để củng cố một thỏa thuận hòa bình.

Đã có một cuộc tranh luận sôi nổi về vấn đề này ở Paris vào đầu tuần. Trong khi Thủ tướng Anh Keir Starmer thúc đẩy các cam kết cụ thể vì đây là cách duy nhất  Âu châu có thể bảo đảm vị trí của mình tại bàn đàm phán, Olaf Scholz lại phản đối kịch liệt. Thủ tướng được trích dẫn phát biểu rằng trước tiên người ta phải biết các thông số của một thỏa thuận. Ví dụ, liệu Ukraine có phi quân sự hóa như Moskau yêu cầu hay không và Hoa Kỳ và NATO sẽ đóng vai trò gì ?. Hầu hết người tham gia đều nhìn nhận vấn đề theo cách đó. Người ta cũng cho rằng Macron đã bày tỏ quan điểm thận trọng hơn sau quyết định này.

Costa không mong đợi các quốc gia sẽ công bố số lượng quân vào thời điểm này. Thay vào đó, họ nên giải thích trong hoàn cảnh nào họ sẽ sẵn sàng tham gia. Nhiều mô hình khác nhau đang được thảo luận tại Brüssel. Một trong số đó được gọi là “chiến lược nhím”: mô hình cho chiến lược này là Đài Loan hoặc Israel – hai quốc gia có vũ trang mạnh mẽ được cho là phải tự vệ trước kẻ xâm lược. Mô hình này được nhân rộng không chỉ ở Đức. Ưu điểm lớn nhất: Bạn không cần phải cử quân lính của mình đi.

Ai là người ra lệnh tiến hành hoạt động ở Ukraine?

Chính phủ Đức tin rằng việc điều động mạnh mẽ lực lượng của mình chỉ có thể thực hiện được nếu Hoa Kỳ đóng góp năng lực và đảm đảm khả năng răn đe hạt nhân. Nếu không, theo lập luận của Scholz, chúng ta có thể bị Nga tống tiền bằng vũ khí hạt nhân. Mô hình này được gọi là “dây bẫy”: nếu Nga phá vỡ hòa bình và tấn công lần nữa, họ sẽ dùng tới một sợi dây bẫy mà cuối cùng sẽ khiến họ vướng vào một cuộc xung đột với toàn bộ NATO, bao gồm cả cường quốc hạt nhân Hoa Kỳ.

Có thể hình dung ra những biến thể nằm giữa hai thái cực này. Một câu hỏi quan trọng là ai là người ra lệnh thực hiện phẫu thuật này. Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc? Khi đó, Nga, với tư cách là thế lực phủ quyết, sẽ có toàn quyền kiểm soát nhiệm vụ này. Hoặc có lẽ là Liên minh Âu châu ? Khi đó câu hỏi đặt ra là ai có thể lãnh đạo một lực lượng như vậy ?. EU chỉ có một đơn vị lập kế hoạch nhỏ cho các hoạt động quân sự. Các quốc gia thành viên như Pháp hoặc Đức có năng lực lớn hơn. Liệu một lực lượng như vậy có thể tận dụng năng lực của NATO và hoạt động như một trụ cột của Âu châu trong Liên minh hay không?

Tất cả những câu hỏi này hiện đang được thảo luận. Costa phải xác định được “khu vực hạ cánh” trước khi gọi các lãnh đạo các nước đến Brüssel. Dự kiến ​​hầu hết, nếu không muốn nói là tất cả, các quốc gia sẽ không trả lời bảng câu hỏi của Hoa Kỳ cho đến khi họ đạt được một lập trường thống nhất.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 21 Februar 2025