TRUMP TRỞ MẶT VỚI UKRAINE - ĐÀI LOAN  LÀ QUỐC GIA KẾ TIẾP ?

Trong khi các chính phủ trên khắp thế giới đang theo dõi Washington một cách say mê về tính tình khó đoán của chính quyền mới Trump đang gây ra mối lo lắng đặc biệt ở Đài Loan. Đối với Đài Bắc, mối quan hệ với Washington rất quan trọng: Hoa Kỳ đã và dang bảo đảm an ninh cho Đài Loan trong gần tám mươi năm.

Washington đã từng chấm dứt thỏa thuận hỗ trợ quân sự sau khi thiết lập quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh vào năm 1979. Tuy vậy Hoa Kỳ vẫn tiếp tục cung cấp vũ khí cho Đài Loan. Và với chính sách mơ hồ về mặt chiến lược, họ vẫn để ngỏ khả năng can thiệp quân sự trong trường hợp bị Trung Quốc tấn công.

Đài Loan thấy mình đang ở trong tình huống tương tự như Ukraine

Việc Hoa Kỳ dưới thời Trump từ bỏ Ukraine sau khi đã hỗ trợ nước này hàng tỷ đô la tiền cung cấp vũ khí kể từ sau cuộc tấn công của Nga có ý nghĩa gì đối với Đài Loan? Đài Loan tự thấy mình đang ở trong tình huống tương tự như Ukraine, là một nền dân chủ nhỏ bị đe dọa bởi một chế độ độc tài lớn hơn nhiều. Giống như Nga từng phủ nhận tư cách quốc gia của Ukraine, Bắc Kinh coi đảo Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình. Và nước này tự cho rằng mình có quyền giành quyền kiểm soát các khu vực này bằng quân sự nếu cần thiết.

Chính sách của chính quyền Trump 2.0 đối với Trung Quốc, điều tất yếu quyết định lập trường đối với Đài Loan, vẫn chưa được xác định rõ ràng. Liệu Trump có đang cố gắng làm ăn với Tập Cận Bình giống như ông đã làm với Wladimir Putin không? Hay ông sẽ theo đuổi đường lối đối đầu như trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình từ năm 2017 đến năm 2020?

Những người ủng hộ Đài Loan đang ở vị trí dẫn đầu

Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia Đài Loan, Joseph Wu, tỏ ra lạc quan. Ông thấy nhiều “người bạn của Đài Loan”, theo cách ông gọi, đang nắm giữ các vị trí quan trọng trong nội các của Trump. Trong số này có Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Waltz và Ngoại trưởng Marco Rubio.

Cả hai đều chỉ trích gay gắt nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa trong suốt sự nghiệp của mình. Rubio là một trong những người đồng sáng lập Liên minh liên nghị viện về Trung Quốc, một hiệp hội gồm các nghị sĩ từ bốn mươi quốc gia phản đối mối đe dọa từ TQ.

Tất nhiên, chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ những gì người Mỹ đang làm ở Âu châu, ông Ngô phát biểu tại một diễn đàn an ninh ở Đài Bắc. Theo ông Wu, việc người Mỹ quay lưng lại với Âu châu có thể là điều tích cực đối với Đài Loan: "Mục tiêu rút quân khỏi Âu châu là để chuyên hướng  tập trung vào Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, điều hướng vào việc bao vây TQ ?

Tuy nhiên, cách Trump có mối liên hệ tốt với Putin và đổ lỗi cho Ukraine về cuộc chiến dường như khiến ông ấy cảm thấy không thoải mái. Khi được hỏi về vấn đề này, Ngô đã đưa ra lời chỉ trích thận trọng: "Chúng tôi biết ai là người bắt đầu cuộc chiến vì điều này và ai là người phải chịu đau khổ".

Đài Loan có nằm trong phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc không?

Đài Loan cũng cần phải suy nghĩ về cách Trump thảo luận với Putin giữa các siêu cường quốc, mà không bao gồm các quốc gia nhỏ hơn nhưng bị ảnh hưởng trực tiếp. Việc Trump đưa ra yêu sách lãnh thổ đối với Panama và Grönland từ những cân nhắc về chính sách an ninh cho thấy ông đang suy nghĩ theo hướng phân chia phạm vi ảnh hưởng cho các cường quốc.

Do đó, Tổng thống Mỹ đang ủng hộ quan điểm của Trung Quốc: "Bắc Kinh từ lâu đã lập luận rằng Hoa Kỳ nên rút lui về Đông Thái Bình Dương để có thể thống trị ở Tây Thái Bình Dương", Ja Ian Chong, nhà khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, phát biểu trong một hội thảo trực tuyến về Trump và tình hình Eo biển Đài Loan.

Theo tờ New York Times, Trump cũng quan tâm đến một thỏa thuận thương mại toàn diện với Trung Quốc. Vì Đài Loan là vấn đề quan trọng nhất của Tập Cận Bình và là điểm bất đồng gay gắt nhất với Hoa Kỳ, nên có thể ông sẽ cố gắng đạt được sự nhượng bộ về vấn đề này. Người ta vẫn chưa biết liệu những nhân vật chỉ trích Trung Quốc trong nội các của ông, những người mà cố vấn an ninh Đài Loan Wu đang đặt nhiều hy vọng, có thể ngăn cản Trump biến vấn đề an ninh của Đài Loan thành một con bài mặc cả hay không.

Trump đưa ra lời cáo buộc chống lại Đài Loan

Trong mọi trường hợp, người dân ở Đài Bắc đã được cảnh báo. Trong chiến dịch tranh cử, Trump đã phàn nàn rằng Đài Loan đã đánh cắp ngành kỹ nghệ Chip của Hoa Kỳ. Tuyên bố này hoàn toàn vô căn cứ vì Công ty Sản xuất Bán dẫn Đài Loan (TSMC) mới là đơn vị sản xuất chất bán dẫn mà các gã khổng lồ công nghệ của Mỹ phát triển. Khả năng cạnh tranh của sản phẩm của họ cũng là do TSMC sản xuất chúng với chi phí hiệu quả. Tuy nhiên, Trump có thể áp dụng thuế trừng phạt đối với hoạt động xuất khẩu Chip của Đài Loan sang Hoa Kỳ.

Trump cũng nhiều lần phàn nàn rằng Hoa Kỳ đang trả tiền cho việc quốc phòng của Đài Loan. Ông yêu cầu hòn đảo phải chi 10% sản lượng GDP cho quân đội. Hiện nay, Đài Loan ở mức khoảng 2,5%. Chính phủ đã tuyên bố sẽ nhanh chóng tăng mức này lên ít nhất là 3%.

Nhưng Tổng thống Lai Ching-te đang phải đối mặt với đa số thành viên trong quốc hội không ủng hộ kế hoạch của ông. Một liên minh giữa hai đảng đối lập đã đóng băng phần lớn ngân sách vào tháng 1 nhằm gây tổn hại cho chính phủ. Điều này cũng bao gồm cả quỹ dành cho quân đội. Ở Washington, điều này có thể tạo ấn tượng rằng Đài Loan không nghiêm túc trong việc phòng thủ.

Liệu Đài Loan có thể xoa dịu Trump bằng việc mua vũ khí không?

Tuy nhiên, theo hãng thông tấn Reuters, chính phủ Đài Loan có kế hoạch đặt mua vũ khí của Mỹ trị giá từ 7 đến 10 tỷ đô la. Đã có những dấu hiệu cho thấy điều này ngay sau khi Trump đắc cử, nhưng khi đó chúng chưa được xác nhận.

Các đơn đặt hàng này được cho là bao gồm cả hỏa tiễn có thể tấn công tàu địch từ bờ biển. Thực tế là Đài Loan đang mua nhiều hàng hóa của Mỹ hơn – và đồng thời chứng minh ý chí tự vệ – thực ra hoàn toàn phù hợp với mong muốn của Trump.

Nhưng ngành kỹ nghệ vũ khí của Mỹ không thể thực hiện được điều đó. Hiện đã có những vũ khí Mỹ còn sót lại trị giá khoảng 20 tỷ đô la đã được phía Mỹ đặt hàng và chấp thuận trước đó. Và thậm chí nếu số vũ khí này được chuyển giao ngay hôm nay thì cũng chẳng ảnh hưởng nhiều đến thặng dư thương mại của Đài Loan, khoảng 70 tỷ đô la mỗi năm. Con số này tăng gấp đôi từ năm 2023 đến năm 2024 do nhu cầu của Mỹ đối với Chip Đài Loan tăng lên.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 22 Februar 2025