LÀN SÓNG THẾ HỆ Z CỦA MAROKKO BIỂU TÌNH CHỐNG LẠI GIỚI TINH HOA CẦM QUYỀN

Giới trẻ Marokko đã chịu đựng quá đủ. Những cuộc biểu tình lớn nhất của "Thế hệ Z" mà quốc gia Bắc Phi này từng trải qua kể từ Mùa xuân Ả Rập năm 2011 đã kéo dài mười ngày. Chúng đã lan rộng khắp vương quốc và cướp đi sinh mạng của ba người: Gần Agadir, người biểu tình đã cố gắng xông vào một đồn cảnh sát; cảnh sát đã bắn vào họ. Hàng trăm người cũng bị thương và bị bắt. Các cửa hàng và xe cộ bị đốt cháy, và theo báo chí đưa tin, đã xảy ra cướp bóc.

"GenZ 212" là tên của một nhóm biểu tình ẩn danh trước đây đã tự tổ chức mà hầu như không được chú ý, mục tiêu ban đầu chủ yếu trên nền tảng trò chơi "Discord" và trên TikTok. 212 là mã vùng quốc tế của Marokko. Những người biểu tình không còn nhìn thấy tương lai cho mình ở đất nước của họ. Theo khảo sát của Arab Barometer quốc tế, 55% người Marokko dưới 30 tuổi muốn di cư.

Các cuộc biểu tình nổ ra sau cái chết của 8 phụ nữ mang thai tại một bệnh viện công ở Agadir vào giữa tháng 9, họ là những người được dự trù sẽ sinh mổ. Những sự việc thương tâm này đã trở thành biểu tượng cho cuộc khủng hoảng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe thiếu thốn ngân sách. Khẩu hiệu chính của cuộc biểu tình là: "Chúng tôi muốn bệnh viện, không phải sân vận động". 

Với khoản đầu tư hơn 2 tỷ Euro, vương quốc này đang mở rộng các sân vận động bóng đá và tối tân hóa các cơ sở thể thao. Các cột quảng cáo kỹ thuật số đang đếm ngược đến Giải vô địch bóng đá Phi châu, bắt đầu vào tháng 12. Giải vô địch bóng đá Phi châu chỉ là một cuộc tập dượt cho World Cup, giải đấu mà Marokko sẽ đăng cai vào năm 2030 cùng với Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha. Vương quốc này, với triều đại kéo dài hàng thế kỷ có thể bắt nguồn từ Nhà tiên tri Muhammad, muốn thể hiện mình là một hình mẫu của Phi châu.

Ngày càng nhiều người trẻ trên khắp thế giới bày tỏ sự phẫn nộ đối với giới tinh hoa cầm quyền.

Ngược lại, những người biểu tình trẻ tuổi đang đòi hỏi "phẩm giá và sự trở lại con đường chính nghĩa". Đối với họ, con đường này đồng nghĩa với việc ít tiền hơn cho các sân vận động và các dự án danh giá khác. Thay vào đó, họ muốn chi tiêu nhiều hơn cho các bệnh viện tối tân, trường học tốt hơn, nhà ở giá rẻ và chấm dứt tham nhũng. "Chúng tôi là thanh niên, không phải ký sinh trùng", họ đã hô vang trên đường phố Marokko cuối tuần trước.

Họ chia sẻ những yêu cầu và sự phẫn nộ của mình đối với giới tinh hoa cầm quyền với những người cùng trang lứa ở ngày càng nhiều quốc gia trên thế giới. Thế hệ Z, những người lớn lên cùng Internet, mạng xã hội và điện thoại thông minh, đang xích lại gần nhau mà không cần sự lãnh đạo hay hệ thống phân cấp. 

Những phong trào biểu tình phi tập trung này truyền cảm hứng và học hỏi lẫn nhau. Các cuộc biểu tình rầm rộ đã diễn ra ở một số quốc gia Đông Nam Á trong những tháng gần đây như: ở Indonesien, Nepal, Đông Timor và Philippines, và trước đó là ở Sri Lanka và Bangladesh. Những người biểu tình cáo buộc giới tinh hoa thiểu số, làm giàu trên xương máu nhân dân một cách vô liêm sỉ. Ở Nepal và Bangladesh, họ đã lật đổ chính phủ.

Giống như ở các quốc gia Á châu Á, dân số ở Marokko rất trẻ và phần lớn thuộc Thế hệ Z. Và, như những gì đã xảy ra gần đây ở Nepal, nền tảng phi chính trị Discord, nơi những người hâm mộ trò chơi điện tử thường gặp gỡ, giờ đây đã trở thành một trong những nền tảng tiếp xúc quan trọng nhất ở Bắc Phi. Vào giữa tháng 9, "GenZ 212" lần đầu tiên xuất hiện trên Discord tại Marokko. Nhóm này hiện có hơn 150.000 người xử dụng, những người ngày càng tự tin và trực tiếp bày tỏ những lo ngại cụ thể với Quốc vương Mohamed VI, người mà một số người đã ca ngợi tại các cuộc biểu tình của họ; bằng cách này, họ không tự coi mình là những người cách mạng đang âm mưu đảo chính.

Quốc vương chỉ trích "Marokko hai tốc độ"

"Chúng tôi yêu cầu giải tán chính phủ hiện tại vì đã không bảo vệ được các quyền hiến định của người Marokko và đáp ứng các yêu cầu xã hội của họ", nhóm biểu tình yêu cầu. Chính phủ cũng nên từ chức. 

Thủ tướng Aziz Akhannouch được coi là người giàu thứ hai tại vương quốc này sau quốc vương Marokko. Tạp chí Forbes ước tính tài sản của ông vào khoảng 2 tỷ đô la. Theo hãng thông tấn nhà nước MAP, Akhannouch hiện đã tuyên bố sẵn sàng tham gia "đối thoại" và "tranh luận cởi mở" với những người biểu tình trẻ tuổi. 

Trong bài phát biểu vào cuối tháng 7, chính quốc vương đã chỉ trích "Marokko hai tốc độ". Vào thời điểm đó, ông chỉ thị cho chính phủ phải làm nhiều hơn nữa cho các vùng bị bỏ quên và xóa bỏ tình trạng bất bình đẳng lớn trong vương quốc.

Làn sóng biểu tình cho thấy hai mặt của Marokko. Dự kiến ​​tăng trưởng kinh tế ở đây sẽ đạt hơn 4% trong năm 2025. Du lịch và kỹ nghệ ô tô đang phát triển nhanh chóng, và đất nước này là một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực của chính phủ, một bộ phận lớn dân số vẫn chưa được hưởng lợi từ sự tăng trưởng này và sống trong cảnh nghèo đói, đặc biệt là ở các vùng nông thôn. 

Hơn sáu triệu thanh niên Marokko trong độ tuổi từ 15 đến 25 (chiếm 16% dân số, theo số liệu của chính phủ) đang gặp nhiều khó khăn. Khoảng 25% trong số họ không được học hành cũng không có việc làm. Hơn một phần ba người Marokko dưới 30 tuổi đang thất nghiệp.

Hiện tại, nhiều người trong số họ đang háo hức chờ đợi bài phát biểu sắp tới của Nhà vua. Vào các ngày thứ Sáu, theo truyền thống, nhà vua sẽ phát biểu tại lễ khai mạc quốc hội. Năm 2011, trong Mùa xuân Ả Rập, ông đã đáp lại các yêu cầu của "Phong trào 20 tháng 2" và đáp lại bằng các cải cách và một hiến pháp mới. Không giống như các quốc gia Ả Rập khác, tình hình sau đó đã trở lại bình thường.

Vũ Thái An, người lính VNCH ngày 7 tháng 10 năm 2025