1/1/2026: KHI HỘ KINH DOANH BỊ DỒN VÀO CHÂN TƯỜNG BỞI "MA TRẬN" THUẾ VÀ PHÍ

Khi đồng hồ điểm sang ngày 01/01/2026, hàng triệu hộ kinh doanh tại Việt Nam sẽ chính thức bước vào một "kỷ nguyên mới" đầy giông bão. Không còn là những lời cảnh báo, hệ thống pháp luật đã hoàn thiện "chiếc lồng cơ chế" với 4 gọng kìm siết chặt. Trong đó, đòn giáng mạnh nhất chính là sự thay đổi triệt để về chính sách Thuế - biến việc kinh doanh nhỏ lẻ trở thành một gánh nặng tài chính khổng lồ.

1. "Cú đấm kép": Khai tử Thuế khoán & Nghịch lý Thuế trên Doanh thu

Từ 1/1/2026, cơ chế Thuế khoán (cán bộ thuế ấn định mức đóng cố định) sẽ bị xóa bỏ đối với phần lớn hộ kinh doanh, thay thế bằng cơ chế "Kê khai theo doanh thu thực tế" được giám sát bởi hóa đơn điện tử và dòng tiền ngân hàng.

Điều đáng sợ nằm ở chỗ: Nhà nước vẫn duy trì tư duy tận thu khi đánh thuế dựa trên DOANH THU (tổng số tiền bán được) bất chấp chi phí đầu vào, bất chấp lời lỗ.

Về ngưỡng chịu thuế (Các mốc phải đóng):

Doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm: Được miễn thuế GTGT và TNCN. (Đây là mức sàn mới, nghe có vẻ nới lỏng, nhưng thực tế với trượt giá lạm phát, một tiệm tạp hóa nhỏ cũng dễ dàng vượt qua con số này).

Doanh thu trên 500 triệu đồng/năm: Phải đóng thuế trên toàn bộ phần doanh thu vượt ngưỡng (hoặc toàn bộ doanh thu tùy cách hiểu cụ thể của từng địa phương khi áp dụng luật mới), với tỷ lệ sát phạt như sau.

Về tỷ lệ % thuế phải đóng (GTGT + TNCN) cho từng ngành hàng: Người dân cần nhìn rõ những con số "cắt máu" này:

- Nhóm Phân phối, cung cấp hàng hóa (Tạp hóa, bán lẻ, siêu thị mini...): Mức thuế là 1,5% (gồm 1% GTGT + 0,5% TNCN).

Nghịch lý: Bán một thẻ điện thoại hay gói mì tôm lãi chỉ vài trăm đồng, nhưng vẫn bị cắt 1,5% trên tổng giá bán.

- Nhóm Dịch vụ có gắn với hàng hóa (Ăn uống, nhà hàng, quán cafe, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu...): Mức thuế là 4,5% (gồm 3% GTGT + 1,5% TNCN).

Nghịch lý: Đây là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nhất. Giá thực phẩm, điện nước tăng phi mã, biên lợi nhuận mỏng dính, nhưng cứ thu 100 đồng là mất 4,5 đồng tiền thuế, chưa kể các chi phí khác.

- Nhóm Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu: Mức thuế là 4,5%.

- Nhóm Dịch vụ, cho thuê tài sản (Cho thuê nhà, tư vấn, dịch vụ không bao thầu vật liệu...): Mức thuế lên tới 7% - 10% (gồm 5% GTGT + 2% TNCN hoặc cao hơn tùy loại hình).

Nghịch lý: Người cho thuê nhà trọ, mặt bằng bị đánh thuế cực cao dù họ đang phải gồng gánh lãi vay ngân hàng để mua tài sản đó.

=> Cách tính này là một sự vô cảm toán học. Doanh nghiệp được lấy Doanh thu trừ Chi phí ra Lợi nhuận mới đóng thuế (Lỗ thì miễn). Còn hộ kinh doanh, dù lỗ chổng vó vì chi phí mặt bằng và nguyên liệu cao, vẫn phải è cổ đóng 1,5% - 7% doanh thu cho Nhà nước.

2. "Vòng kim cô" Hóa đơn điện tử và Máy tính tiền

Đồng bộ với chính sách thuế trên là quy định bắt buộc xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Không còn đường lùi cho việc "ghi sổ tay". Mọi bát phở bán ra, mọi ly cafe bưng lên đều phải được số hóa. Với chế tài xử phạt theo Nghị định 125/2020: Chỉ cần sai sót thời điểm xuất hóa đơn, mức phạt từ 4 - 8 triệu đồng/lần. Pháp luật biến thành những cái bẫy rình rập, nơi sơ suất hành chính bị trừng phạt nặng hơn cả gian lận thương mại.

3. Bảo hiểm xã hội bắt buộc: "Thuế thân" trá hình

Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực cùng thời điểm 2026 đưa chủ hộ kinh doanh vào nhóm bắt buộc đóng BHXH. Trong bối cảnh kinh tế suy kiệt, dòng tiền mặt là "máu" để duy trì sự sống. Việc ép buộc trích nộp một khoản tiền cố định hàng tháng vào quỹ an sinh (vốn đang gây nhiều tranh cãi về tính hiệu quả) chính là hành động bóp nghẹt dòng lưu kim, tước đi quyền tự quyết tài chính của người dân.

4. Nghị định 159/2025: Sự liên đới tàn nhẫn của gia đình

Mảnh ghép cuối cùng của bức tranh tăm tối là Nghị định 159/2025/NĐ-CP. Lần đầu tiên, luật pháp cho phép cơ quan chức năng truy thu, kê biên tài sản riêng của thành viên hộ gia đình để thực hiện nghĩa vụ thuế/nộp phạt thay cho chủ hộ. Quy định này phá vỡ nguyên tắc rủi ro kinh doanh, biến thất bại của một cá nhân thành thảm kịch "mất nhà, mất xe" của cả vợ chồng, cha mẹ. Nỗi sợ hãi này sẽ triệt tiêu hoàn toàn tinh thần dám nghĩ dám làm.

Kết luận

Ngày 1/1/2026 không phải là ngày bắt đầu của sự minh bạch, mà là ngày khởi đầu cho một cuộc sàng lọc tàn khốc. Với mức thuế suất 1,5% - 7% trên doanh thu bất chấp lỗ lãi, cộng hưởng với áp lực hóa đơn, bảo hiểm và trách nhiệm liên đới gia đình, Nhà nước đang gửi đi thông điệp: "Không còn chỗ cho kinh doanh nhỏ lẻ tự phát". Những mạch máu kinh tế dân sinh đang đứng trước nguy cơ bị tắc nghẽn hoàn toàn, đẩy hàng triệu người vào hai lựa chọn nghiệt ngã: Đóng cửa thất nghiệp hoặc rút vào hoạt động chui lủi trong bóng tốị

Nguồn: FB Nguyễn Ngọc https://www.facebook.com/photo/?fbid=1523047062247948&set=gm.2057811645061914&idorvanity=1224434588399628