TRANH CẢI VỀ PHÁP LÝ  - TỶ PHÚ ĐẤU VỚI NHÀ BÁO

Một nhà báo Việt Nam sống tại Berlin cho biết ông đã được đề nghị trả tiền để xóa các bài viết chỉ trích nhà sản xuất ô tô VinFast.

Bài viết của: Thomas Berger từ Berlin

Nhà báo Việt Nam Lê Trung Khoa, người đang làm việc tại Berlin, tuyên bố rằng từ mùa hè năm 2019 đến đầu năm 2023, có 3 người đàn ông Việt Nam đã từng đề nghị trả tiền để ông xóa các bài viết chỉ trích về công ty sản xuất ô tô VinFast, mà ông đã đăng trên tờ báo lưu vong Thoibao. Họ tuyên bố hành động của họ là thay mặt cho VinFast.

Công ty ô tô Việt Nam và Tổng giám đốc điều hành là ông Phạm Nhật Vượng đã kịch liệt phủ nhận điều này; hôm thứ Ba 4 tháng 11, Tòa án Khu vực Berlin đã cấm ông Lê khẳng định về mối liên hệ này vì nó không có căn cứ. Ông sẽ phải đối mặt với khoản tiền phạt 250.000 Euro hoặc sáu tháng tù giam nếu vi phạm lệnh cấm.

Ông Lê và tờ báo lưu vong Thoibao ("Die Zeit") của ông bị coi là kẻ thù của nhà nước VN do những bài viết nội bộ chỉ trích chế độ độc đảng của Việt Nam. Ông đang được Văn phòng Cảnh sát Hình sự Nhà nước tại Berlin bảo vệ do bị đe dọa. Ông cũng đã báo cáo ba vụ việc bị cáo buộc là âm mưu hối lộ cho cảnh sát, theo lời khai của chính ông.

Ông Lê, 53 tuổi, đã nộp một bản tuyên thệ lên phòng dân sự của Tòa án Khu vực Berlin, mô tả các vụ việc âm mưu hối lộ. Trong một bản tuyên thệ khác được nộp lên tòa, một đại diện của công ty Vinfast tuyên bố rằng ông và công ty của mình không liên quan gì đến hối lộ và không ủy quyền cho bất kỳ ai làm như vậy.

Vingroup đang có hành động pháp lý trên toàn thế giới chống lại các bài báo chỉ trích bằng tiếng Việt.

Ông Vượng và Vinfast ở Đức đã đệ đơn xin lệnh cấm vào ngày 2 tháng 10, qua đó cấm ông Lê đưa ra các tuyên bố về các vụ việc bị cáo buộc là âm mưu hối lộ của Vinfast. Phán quyết hôm thứ Ba 4 tháng 11 có đề cập đến lệnh cấm này. Lệnh cấm này cũng nhằm mục đích cấm ông Lê đưa ra các cáo buộc khác có thể gây tổn hại đến danh tiếng của công ty và người sáng lập.

Tuy nhiên, tòa án coi những cáo buộc này là những biểu đạt quan điểm được phép. Ví dụ, ông Lê bày tỏ lo ngại rằng Vinfast có thể có hành động bạo lực chống lại ông, và mô tả tập đoàn này là hiện thân "chủ nghĩa kiểu Mafia" muốn bịt miệng người dân Việt Nam.

Vinfast chỉ đệ đơn xin lệnh khẩn cấp sau khi báo Thoibao đưa tin về lá thư yêu cầu chấm dứt hoạt động do công ty mẹ Vingroup gửi cho ông Lê. Đó là vào tháng 9. Ông Lê mô tả lá thư này như một tình huống "David đấu với Goliath", từ chối cung cấp lời giải thích theo yêu cầu và công khai kêu gọi quyên góp để trang trải chi phí pháp lý.

Ông Lê chỉ là một trong số 68 nhà báo và Blogger viết bài bằng tiếng Việt, cả trong và ngoài nước, những người đã bị ông Vượng, Vingroup và Vinfast chỉ trích, dẫn đến việc ông phải nhận thư yêu cầu chấm dứt hoạt động. Tuy nhiên, họ vẫn chưa có động thái nào đối với các bài viết bằng ngôn ngữ khác ngoài tiếng Việt.

Có vẻ như tỷ phú Vượng đang được Đảng Cộng sản Việt Nam bảo vệ.

Vinfast là tập đoàn tư nhân lớn nhất Việt Nam và hoạt động trong các lĩnh vực bất động sản, du lịch, thương mại, kỹ nghệ, y tế và vận tải. Năm 2024, tập đoàn có 67.300 nhân viên, doanh thu 7,3 tỷ đô la và theo một số cơ quan truyền thông, nợ 31 tỷ đô la. Nhưng Vingroup chỉ tuyên bố số nợ chỉ 10,7 tỷ đô la. Vào tháng 7, Deutsche Bank đã cung cấp cho VinFast khoản vay 510 triệu đô la.

Ngành ô tô VinFast, được thành lập vào năm 2017 và tập trung vào xe điện, là một dự án uy tín quốc gia, nhưng đang hoạt động thua lỗ đáng kể. Theo một báo cáo truyền thông, sáu phòng trưng bày tại Đức đã bị đóng cửa và kế hoạch xây dựng một nhà máy ô tô tại Đức đã bị hủy bỏ. Điều tương tự cũng xảy ra với một nhà máy ở Mỹ.

VinFast được tài trợ chéo bởi các công ty con khác của tập đoàn cũng như cá nhân ông Vượng. Ông kiếm được triệu đô la đầu tiên tại Ukraine từ mì tôm ăn liền trước khi chuyển sang bất động sản tại Việt Nam. Ngày nay, tòa nhà cao nhất tại các thành phố lớn của Việt Nam thường là tòa nhà thuộc sở hữu của Vingroup, và các xe ô tô và xe gắn máy của Vinfast là hình ảnh thường thấy.

Có vẻ như ông Vượng được Đảng Cộng sản cầm quyền bảo vệ. Các báo cáo chỉ trích về công ty của ông ta bỗng nhiên biến mất khỏi các trang web truyền thông nhà nước và trang Facebook cá nhân. Những người chỉ trích tập đoàn thường bị gây áp lực xóa bài đăng. Khi tờ Financial Times điều tra những hành vi này vào mùa hè năm 2019, nhiều người đã từ chối nêu tên.

Mạng xã hội cũng đang phải đối mặt với tình trạng kiểm duyệt ngày càng gia tăng tại Việt Nam.

Ngay sau khi Vingroup gửi 68 lá thư yêu cầu ngừng hoạt động, hãng thông tấn nhà nước Vietnamnet đã đưa tin 50 bài đăng đã bị xóa và một số lời xin lỗi. Một báo cáo trích dẫn lời của người đứng đầu một cơ quan kiểm duyệt, người đã ca ngợi Vingroup vì những tiến bộ của tập đoàn trong các vụ kiện dân sự. Ông cho biết những người chỉ trích không bị hình sự hóa, một hành vi vốn đã phổ biến trong quá khứ. Để làm ví dụ cảnh báo, ông đã trích dẫn một công ty sản xuất thức uống. Khi một người tiêu thụ tìm thấy một con ruồi trong chai của mình và yêu cầu công ty bồi thường, anh này đã bị kết án 7 năm tù vì tội tống tiền.

Trang thông tin Thoibao, được thành lập tại Berlin vào năm 2008, tự coi mình là một không gian công cộng đối lập với các phương tiện truyền thông bị kiểm duyệt tại Việt Nam. Với 20 nhân viên, cổng thông tin này nhận được khoảng 20 triệu lượt truy cập mỗi tháng, 95% trong số đó đến từ Việt Nam. Lượng truy cập vào trang web này, vốn mang phong cách báo lá cải nhưng mang tính điều tra, đã tiếp tục tăng kể từ khi chính quyền Trump cắt giảm ngân sách cho các chương trình tiếng Việt của các đài truyền hình Hoa Kỳ như Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) và Đài Á Châu Tự Do (RFA).

... Facebook, nơi tài khoản chính của Thoibao có 1,2 triệu người theo dõi, là nguồn thu nhập chính của anh. Anh cũng kiếm được một khoản nhỏ hơn từ YouTube. Do sự thiếu uy tín của các phương tiện truyền thông chính thống, Facebook là nguồn thông tin quan trọng nhất tại Việt Nam. Tuy nhiên, nó đang phải đối mặt với tình trạng kiểm duyệt ngày càng gia tăng.

Theo tờ Asia Times, cơ quan kiểm duyệt ở VN, đã báo cáo việc xóa 10.713 bài đăng trên Facebook, 705 video trên YouTube và 798 clip TikTok trong quý 3 năm 2025. Trong ít nhất 92% trường hợp, việc này xảy ra trong vòng 12 giờ. Những người đăng nội dung phản cảm trên mạng xã hội cũng phải đối mặt với án tù.

Các trang web của Thoibao liên tục bị tấn công hoặc tê liệt bởi các cuộc tấn công DDoS. Cảnh sát mạng Việt Nam, với 10.000 nhân viên, liên tục xử dụng các thủ thuật để chặn các trang mạng xã hội của Thoibao. Lê đã ghi danh làm quản trị viên web cho các trang vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng mà không hề hay biết. Facebook sau đó đã chặn mọi thông tin đăng tải dưới tên của anh. Anh bị cáo buộc vi phạm bản quyền trên YouTube và được tuyên bố là đã chết. Những hành vi quấy rối như vậy thường khiến Lê mất nhiều tuần không có thu nhập để thuyết phục các mạng xã hội rằng anh vô tội. Theo Lê, thu nhập hàng tháng của Thoibao từ Facebook hiện chỉ còn 500 Euro thay vì 20.000 Euro.

Các vụ kiện tụng và thư yêu cầu chấm dứt hoạt động của Vingroup hiện đang làm trầm trọng thêm tình trạng kiểm duyệt Internet hiện có ở Việt Nam, quốc gia xếp hạng 173/180 quốc gia trong Chỉ số Tự do Báo chí hiện tại của Tổ chức Phóng viên Không Biên giới. Luật sư của Vingroup lập luận rằng công ty không thể chịu trách nhiệm về tình trạng kiểm duyệt tại Việt Nam. Tuy nhiên, luật sư của Thoibao coi các vụ kiện chống lại thân chủ của mình là nỗ lực của một "tỷ phú lợi dụng hệ thống tư pháp của các quốc gia dân chủ để thiết lập chế độ kiểm duyệt báo chí trên Internet tiếng Việt trên toàn thế giới".

Nguồn nguyên văn bằng tiếng Đức nơi đường : https://taz.de/Rechtsstreit-in-Berlin/!6127664/

Vũ Thái An, người lính VNCH, 10 November 2025