ÂU CHÂU KHÔNG MUỐN CÓ SỰ PHỤ THUỘC NGUỒN VŨ KHÍ ĐẾN TỪ HOA KỲ - CŨNG NHƯ KHÔNG CÒN CẦN ĐẾN F-35

Âu Châu đang đấu tranh giành độc lập để không còn ảnh hưởng nhiều vào Hoa Kỳ – kể cả trong lĩnh vực vũ khí. Nhưng liệu điều đó có thực tế không? Và việc phòng thủ độc lập sẽ có hậu quả gì đối với nền kinh tế?

Brussels/Berlin – Âu Châu đang phải đối mặt với sự tái cơ cấu chiến lược dường như diễn ra nhanh hơn nhiều người nghĩ sau sự thay đổi chính quyền ở Hoa Kỳ.

Sự phụ thuộc quân sự kéo dài nhiều thập niên vào Hoa Kỳ sẽ giảm được bớt được khả năng phòng thủ. Các chính trị gia như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer ủng hộ những nỗ lực này – đi kèm với những thách thức về kinh tế, kỹ nghệ chế tạo vũ khí và địa chính trị.

Âu Châu, quân đội và Hoa Kỳ là nước xuất cảng vũ khí chủ đạo

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), Hoa Kỳ chiếm 43% lượng xuất cảng vũ khí trên thế giới trong bốn năm qua. Nhiều nước Âu châu châu luôn là khách hàng mua vũ khí lớn của Mỹ. Nhưng điều này lại chứng tỏ là phản tác dụng trong thời điểm căng thẳng giữa  Âu châu và Hoa Kỳ.

Pieter Wezeman, nhà nghiên cứu cao cấp tại viện, giải thích trong nghiên cứu đã công bố: "Các nước NATO  Âu châu đã thực hiện việc giảm bớt sự phụ thuộc vào việc nhập cảng vũ khí của Hoa Kỳ, đồnt thời cố gắng củng cố phát triển ngành kỹ nghiệp vũ khí Âu châu". Tuy nhiên, hàng trăm  chiến đấu cơ và các trang thiết bị quân sự khác vẫn đang được đặt hàng tại Hoa Kỳ, cũng bao gồm: những vũ khí từ Đức.

Nước Pháp là nước tiên phong trong nền độc lập của Âu châu

Xét về diễn biến chính sách kinh tế, Pháp đang kiên trì theo đuổi giải pháp Âu châu và cũng có những tín hiệu tương ứng từ nền kinh tế Đức. Macron gần đây tuyên bố rằng ông muốn "thuyết phục" các đối tác NATO mua sản phẩm của Âu châu thay vì vũ khí của Mỹ.

Trong lĩnh vực phòng không, Pháp dựa vào hệ thống SAMP/T của Pháp-Ý để thay thế cho hệ thống Patriot của Raytheon của Mỹ. Tình hình cũng tương tự khi nói đến các chiến đấu cơ: "Nếu ai đó mua F-35, chúng ta phải cung cấp Rafale cho họ ", tạp chí Newsweek của Mỹ trích lời chủ tịch của "Grande Nation" phát biểu. Trên thực tế, Dassault Rafale đang ngày càng trở thành sản phẩm xuất cảng thành công và có thể thay thế cho F-35 của công ty quốc phòng Lockheed Martin Hoa Kỳ.

Các nước Âu châu trước đây đã đặt hàng nhiều chiến đấu cơ F-35 từ Hoa Kỳ

 Ngoài ra còn có những lời chỉ trích về thế hệ chiến đấu cơ tối tân: các báo cáo cho biết rằng: Washington có khả năng tắt chiến đấu cơ F-35 được điều khiển từ xa. Tuy nhiên, các quốc gia như Đức và Thụy Sĩ vẫn đầu tư hàng tỷ đô la vào F-35 và đặt mua nhiều máy bay chiến đấu. Trong trường hợp của Bồ Đào Nha, đã rút lại đơn đặt hàng. Đức còn đang cân nhắc việc ngưng các đơn đặt hàng. Kanada thì dứt khoát hủy đơn đặt hàng, mặc dù đã được Hoa Kỳ giao xong 16 chiếc.

Cựu giám đốc điều hành Airbus Tom Enders chỉ trích hướng đi này: “Không ai cần đến F-35 cả”, Tom Enders giải thích trong một cuộc phỏng vấn với tờ Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ). Chủ tịch hiện tại của Hội  (DGAP) Đức, ông giải thích rằng chính phủ Đức đã bị che mắt bởi lời đề nghị về máy bay F-35:

Liệu Âu Châu có thể thay thế các trang thiết bị quân sự của Hoa Kỳ không? Cũng như hệ thống đến Starlink?

Đơn đặt hàng năm 2022 đã là một sai lầm – và lập luận cho rằng máy bay chiến đấu của Hoa Kỳ là cần thiết để tham gia với vũ khí hạt nhân là “không tưởng”. Theo Enders, các chiến đấu cơ Eurofighter Typhoon cũng có thể được phát triển thành phi cơ mang vũ khí hạt nhân. Máy bay chiến đấu phản lực hai động cơ là dự án chủ lực của Âu châu và được liên hợp sản xuất chung bởi Airbus, Leonardo của Ý và BAE Systems của Anh.

Bất chấp những nỗ lực này, Âu châu vẫn phụ thuộc vào Hoa Kỳ ở nhiều lĩnh vực. Quốc phòng  Âu châu một phần dựa trên các kỹ nghệ của Hoa Kỳ – ví dụ như các phi cơ tiếp liêu, vận tải hạng nặng hoặc trinh sát vệ tinh. Một ví dụ khác là hệ thống Starlink do SpaceX của Elon Musk vận hành, đóng vai trò quan trọng, đặc biệt là trong cuộc chiến tranh Ukraine.

Một lập luận chính phản đối việc tách khỏi Hoa Kỳ là vấn đề chi phí, nhưng quyết định này có vẻ như đã được đưa ra rồi. Chủ tịch Ủy ban EU Ursula von der Leyen gần đây đã nói về khoản tiền lên tới 870 tỷ đô la có thể được cung cấp cho quốc phòng Âu châu: "Đây là bước ngoặt đối với Âu châu."

Tuy nhiên, những người chỉ trích đặt câu hỏi liệu Âu châu có thể tài trợ cho một cuộc tái vũ trang lớn như vậy hay không?– đặc biệt là khi xét đến mức nợ quốc gia cao ở các quốc gia như Đức và tác động sắp xảy ra đối với cơ sở hạ tầng, giáo dục, bảo vệ khí hậu và các lãnh vực khác. Theo quan điểm của Enders, một điểm bất lợi nữa của F-35 là chi phí mua sắm và bảo trì cao.

Đức cần nhiều quân đội hơn: Máy bay không người lái có tốt hơn máy bay chiến đấu không?

Thay vào đó, cựu giám đốc Airbus lại ủng hộ việc tập trung vào các giải pháp thay thế rẻ hơn, chẳng hạn như máy bay không người lái chiến đấu: phần mềm và trí tuệ nhân tạo là những điểm chính ở đây, với khả năng mở rộng không giới hạn. Điều này sẽ làm cho việc tái vũ trang trở nên rẻ hơn và nhanh hơn, và Enders không cho rằng cần phải chuyển đổi các nhà máy sản xuất ô tô có doanh số yếu kém hay đang cắt giảm công nhân để chuyển đỗi thành nhà máy sản xuất vũ khí như đã từng xảy ra trong các cuộc chiến tranh trước đây.

Kịch bản này hiện đang được áp dụng đối với các nhà máy của Volkswagen tại Đức đang bị đe dọa đóng cửa vì cuộc thương chiến EU-Mỹ và TQ.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 20 März 2025