TRẬN CHIẾN GIỬA HÀNH PHÁP DO TRUMP PHÁI ĐỘNG CHỐNG TƯ PHÁP VỀ LỆNH TRỤC XUẤT ĐANG BẮT ĐẦU

Theo bài viết trên tờThe European:  Ở Washington, một trận chiến số phận đang diễn ra để giành lấy trái tim của nền dân chủ. Vấn đề ở đây là nguyên tắc phân chia quyền lực, và một mặt, Tổng thống Donald Trump tuyên bố: "Người cứu đất nước mình thì không vi phạm luật pháp".

Mặt còn lại được đánh dấu bởi cựu thẩm phán liên bang J. Michael Luttig. “Tổng thống Hoa Kỳ về cơ bản đã chính thức tuyên chiến với giới luật pháp tại Mỹ,” Luttig, một đảng viên Cộng hòa bị George H.W. thay thế, cảnh báo. Bush đã từng bổ nhiệm ông làm thẩm phán liên bang và vài năm sau, ông gần như được con trai mình là George W. Bush bổ nhiệm làm thẩm phán Tòa án Tối cao.

Công lý Hoa Kỳ có thể vô hiệu hóa hành động của Trump

Hệ thống phân chia quyền lực đã được chứng minh ở Hoa Kỳ được gọi là “kiểm tra và cân bằng” và quy định phân chia quyền lực rất rõ ràng thành ba phần: Quốc hội (cơ quan lập pháp) thông qua luật, kiểm soát nguồn tài trợ liên bang và có thể cách chức tổng thống hoặc thẩm phán.

Tổng thống (Ngành hành pháp) thi hành luật pháp, chỉ huy quân đội và có quyền phủ quyết các dự luật do Quốc hội thông qua, và Quốc hội có thể phủ quyết các dự luật này.

Cơ quan tư pháp, đứng đầu là Tòa án Tối cao, có chức năng giải thích luật pháp và có thể tuyên bố các đạo luật của Tổng thống hoặc luật do Quốc hội thông qua là vi hiến và do đó vô hiệu.

Yêu cầu miễn trừ của Trump bị Tòa án Tối cao bác bỏ

Những biện pháp kiểm tra và cân bằng này đã phát huy hiệu quả trong suốt 238 năm qua, kể từ khi Hiến pháp Hoa Kỳ được thông qua vào năm 1787, và ban đầu chúng dường như thách thức tuyên bố về chế độ độc tài của Trump. Tòa án liên bang và Tòa án Tối cao đã nhiều lần ngăn chặn các lệnh của tổng thống kể từ khi ông tái đắc cử vào tháng 11.

Vào tháng 5 năm 2024, Trump bị kết tội làm giả hồ sơ kinh doanh liên quan đến các khoản thanh toán cho nữ diễn viên khiêu dâm Stormy Daniels; Sau chiến thắng trong cuộc bầu cử, khi Trump yêu cầu hủy bỏ phán quyết này vì quyền miễn trừ của tổng thống đối với ông, thẩm phán liên bang Juan Merchan đã bác bỏ yêu cầu này.

Trump tức giận kháng cáo lên Tòa án Tối cao, sáu trong số chín thẩm phán của tòa án này đã được các tổng thống đảng Cộng hòa đề cử, bao gồm ba thẩm phán do ông đích thân đề cử trong nhiệm kỳ đầu tiên. Vô ích: Tòa án Tối cao, với đa số hai phần ba là đảng Cộng hòa, cũng đã phán quyết chống lại tổng thống.

Trump phớt lờ quyết định của tòa án về việc trục xuất

Nhưng hiện nay Trump đang thực hiện một bước đi quyết định xa hơn. Tổng thống rõ ràng đã quyết định phớt lờ các phán quyết của tòa án. Sự việc này xảy ra cách đây vài ngày.

Trích dẫn Đạo luật Kẻ thù ngoài hành tinh năm 1798, Trump đã ra lệnh trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp, đặc biệt là các thành viên của băng đảng Venezuela "Tren de Aragua", được phân loại là một tổ chức khủng bố, mà không cần tiến hành các thủ tục thông thường.

Bất kể người ta có coi hướng đi chặt chẽ này là đúng hay sai thì hệ thống tam quyền phân lập vẫn cho phép tòa án xem xét lại các biện pháp như vậy. Một thẩm phán liên bang tại Washington D.C., James Boasberg, nhận thấy lệnh trục xuất là không có cơ sở pháp lý.

Luật năm 1798 đề cập đến "hành vi thù địch" do một quốc gia khác gây ra và "tương đương với chiến tranh", Boasberg, người muốn dừng việc trục xuất trong 14 ngày bằng lệnh điều tra thêm, cho biết.

Cựu thẩm phán Luttig: Nước Mỹ đang trong cuộc khủng hoảng hiến pháp

Nhưng bất chấp lệnh của tòa án, chính quyền Trump vẫn tiếp tục thực hiện các biện pháp này. Hai chiếc máy bay chở tổng cộng 238 người di cư đã cất cánh và hạ cánh tại El Salvador mặc dù thẩm phán đã ra lệnh cho các máy bay quay đầu. Một chiếc máy bay khác thậm chí còn cất cánh sau lệnh của tòa án và cũng bay tới El Salvador.

“Ồ… quá muộn rồi,” Tổng thống El Salvador Nayin Bukele, người đã đồng ý giam giữ các thành viên băng đảng người Venezuela tại một trong những nhà tù của mình, đã tweet một cách chế giễu và kèm theo biểu tượng cảm xúc cười ra nước mắt. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã đăng lại dòng tweet và cảm ơn người đồng cấp vì "sự giúp đỡ và tình bạn".

Sự cân bằng quyền lực còn lại gì khi một trong ba lực lượng,hành pháp, cơ quan lập pháp và tư pháp, bất chấp luật chơi?

Theo cựu thẩm phán Luttig, nước Mỹ đang trong cuộc khủng hoảng hiến pháp. Luật sư bảo thủ này nói với MSNBC rằng Trump đang tiến hành "một cuộc tấn công trực diện vào Hiến pháp, pháp quyền, hệ thống tư pháp liên bang, hệ thống tư pháp Hoa Kỳ và ngành luật của quốc gia".

Trump gọi thẩm phán Boasberg là “kẻ điên cánh tả”

Tuy nhiên, người phát ngôn của Trump là Karoline Leavitt gọi Boasberg là "nhà hoạt động dân chủ" và mô tả sự can thiệp của ông là "lạm dụng quyền lực trắng trợn".

Nhưng Boasberg không phải là một chiến binh của đảng Dân chủ. Đầu tiên, Tổng thống Cộng hòa George W. Bush bổ nhiệm ông làm thẩm phán tại Tòa án cấp cao của Quận Columbia, sau đó Tổng thống Dân chủ Barack Obama đề cử ông vào tòa án quận vào năm 2010.

Bản thân Trump thậm chí còn mô tả Boasberg là một "kẻ điên cuồng cánh tả cấp tiến". Ông giải thích lý do ông viện dẫn Đạo luật Kẻ thù Người ngoài hành tinh bằng cách nói rằng tình trạng nhập cư đã diễn ra trong nhiều năm nay tương đương với chiến tranh: "Theo nhiều cách, nó nguy hiểm hơn chiến tranh, vì trong chiến tranh, mọi người đều mặc quân phục. Bạn biết mình đang bắn ai, bạn biết mình đang truy đuổi ai."

Trump kết hợp lập luận pháp lý của mình với yêu cầu luận tội: thẩm phán này nên bị cách chức.

Hiện tại, không thể loại trừ khả năng tòa phúc thẩm sẽ chia sẻ quan điểm pháp lý của Trump về "chiến tranh" và chấp thuận việc áp dụng Đạo luật Kẻ thù ngoài hành tinh.

Nhưng đây không phải là câu hỏi đầu tiên. Thay vào đó, vấn đề là cả hai đảng ở Hoa Kỳ đều bổ nhiệm hoặc đề cử các thẩm phán cho các tòa án liên bang và cho đến nay đều chấp nhận các quyết định của họ hoặc khiếu nại chúng ở cấp tiếp theo, nếu cần thiết trước Tòa án Tối cao; Hệ thống này sẽ không hiệu quả nếu tổng thống chỉ tôn trọng những thẩm phán đồng tình với quyết định của nhánh hành pháp của mình.

Triển vọng luận tội Thẩm phán Boasberg của Trump là rất mong manh: Mặc dù các đại diện và thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa đã trở nên ngoan ngoãn hơn dưới thời Trump, nhưng cần phải có đa số 2/3 ở cả Hạ viện và Thượng viện, và đảng trung thành với tổng thống thì còn lâu mới đạt được điều này.

Ngoài ra, John Roberts, Chánh án Tòa án Tối cao, đã công khai bác bỏ lời kêu gọi luận tội Boasberg của Trump.

"Trong hơn hai thế kỷ", ứng cử viên đảng Cộng hòa Roberts cho biết, "người ta đã chứng minh rằng luận tội không phải là phản ứng phù hợp trước sự bất đồng quan điểm về phán quyết của tòa án". Thay vào đó, phương tiện kháng cáo được cung cấp cho mục đích này.

Trump chỉ chấp nhận những phán quyết của tòa án có lợi cho ông

Nhưng vấn đề vẫn còn nếu Trump, người thậm chí còn không thừa nhận thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020 và thay vào đó lạnh lùng đứng nhìn những người ủng hộ ông xông vào Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, tiếp tục phớt lờ các phán quyết của tòa án không có lợi cho ông.

Alexander Hamilton, một trong những người sáng lập ra Hoa Kỳ và là một trong những nhà lý thuyết hiến pháp đầu tiên của nước này, đã viết trong bài luận “Federalis” năm 1788 về Bộ Tư pháp rằng việc quản lý tư pháp “không chịu ảnh hưởng của kiếm hay ví”. Người ta có thể “nói một cách đúng đắn rằng nó không có sức mạnh hay ý chí, mà chỉ có sự phán đoán.”

Hamilton không thể tưởng tượng ra một nhân vật gây rối như Donald Trump ở White House và do đó có một cuộc chiến thực sự chống lại nền dân chủ từ cấp cao nhất.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 25 März 2025