ĐỨC DALAI LAMA KẾ NHIỆM CHẮC CHẮN SẼ ĐẾN - NHƯNG TỨ ĐÂU ĐẾN ?

"Lãnh tụ tinh thần" của người Tây Tạng tuyên bố tự mình tìm kiếm người kế nhiệm. Nhưng Bắc Kinh đã có những kế hoạch khác. Một cuộc đấu tranh quyền lực đang diễn ra.

Đức Đạt Lai Lạt Ma, người tự coi mình là "lãnh tụ tinh thần của người Tây Tạng", muốn tiếp tục truyền thống Phật giáo. Theo BBC của Anh cho biết, vị Đạt Lai Lạt Ma 89 tuổi này đã tuyên bố sẽ có người kế nhiệm sau khi ông qua đời.

Điều này xua tan suy đoán rằng thể chế 600 năm tuổi này có thể kết thúc cùng với ông. "Tôi xác nhận rằng thể chế này sẽ tiếp tục", Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 phát biểu trong một thông điệp video nhân dịp sinh nhật lần thứ 90 của ông vào Chủ Nhật tới đây.

Truyền thống tìm kiếm người kế nhiệm kéo dài hàng thế kỷ

Theo truyền thống Tây Tạng, linh hồn của một nhà sư Phật giáo cao cấp  sẽ được tái sinh sau khi ông qua đời. Đức Đạt Lai Lạt Ma hiện tại, sinh năm 1935 với tên Lhamo Dhondup tại tỉnh Thanh Hải của Trung Quốc, được xác định là sự tái sinh của người tiền nhiệm khi mới hai tuổi.

Một cuộc thám hiểm tìm kiếm của chính phủ Tây Tạng khi đó đã chọn ông dựa trên nhiều dấu hiệu, bao gồm cả hình ảnh từ một nhà sư. Năm 1940, Lhamo Dhondup được tấn phong làm nhà lãnh đạo tinh thần của người Tây Tạng tại Cung điện Potala ở Lhasa.

Truyền thống tuyển dụng trẻ em vào tu viện và việc xa cách cha mẹ của chúng sau đó cũng bị chỉ trích.

Chính phủ lưu vong sẽ chỉ định người kế nhiệm

Kể từ cuộc nổi dậy chống lại sự cai trị của Mao bất thành, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã sống lưu vong tại Dharamshala, Ấn Độ. Từ đó, ông lãnh đạo một chính phủ lưu vong đóng vai trò là nguồn quyền lực thay thế cho người Tây Tạng, những người từ chối sự kiểm soát của Bắc Kinh đối với Tây Tạng.

Trong thông điệp Video của mình, Đức Đạt Lai Lạt Ma giải thích rằng các đại diện từ văn phòng của ông sẽ tìm kiếm và công nhận người kế nhiệm sau khi tham vấn với các nhà lãnh đạo truyền thống Tây Tạng và các nhà lãnh đạo tôn giáo khác.

Ông nhấn mạnh rằng "không ai khác có thẩm quyền can thiệp vào vấn đề này", một thông điệp dứt khoát gửi đến Trung Quốc. Nhiều năm trước, ông cũng tuyên bố rằng người kế nhiệm ông sẽ không đến từ Trung Quốc.

Bắc Kinh tuyên bố có quyền quyết định người kế vị

Chính phủ Trung Quốc có quan điểm khác. Họ trích dẫn một nghi lễ có từ thời đế quốc, trong đó những người có khả năng tái sinh được rút ra từ một chiếc bình vàng. Bắc Kinh nhấn mạnh rằng sự tái sinh của Đức Đạt Lai Lạt Ma phải diễn ra trong phạm vi Trung Quốc và được xác định theo luật pháp Trung Quốc.

Tuy nhiên, những người ủng hộ Đức Đạt Lai Lạt Ma lo ngại rằng Trung Quốc đang lợi dụng điều này để mở rộng ảnh hưởng của mình đối với cộng đồng. Từ nơi lưu vong, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã kêu gọi người Tây Tạng không chấp nhận bất kỳ ứng cử viên nào do Trung Quốc lựa chọn vì lý do chính trị.

Cuộc đấu tranh giành quyền lực có ý nghĩa thế giới

Các chuyên gia dự đoán Trung Quốc sẽ bổ nhiệm Đức Đạt Lai Lạt Ma của riêng mình. "Trung Quốc sẽ lập luận rằng chỉ có Đảng Cộng sản Trung Quốc tại Bắc Kinh mới có thẩm quyền tìm ra sự tái sinh của Đức Đạt Lai Lạt Ma", Dibyesh Anand của Đại học Westminster cho biết.

Tuy nhiên, điều này có khả năng sẽ bị nhiều người Tây Tạng sùng đạo bác bỏ. Mặt khác, các cấu trúc địa phương được xây dựng dưới sự bảo trợ của Bắc Kinh không nên bị đánh giá thấp và người kế nhiệm của Lạt ma được tuyển dụng từ nơi lưu vong cũng có thể phải đối mặt với các vấn đề về tính hợp pháp.

Cuộc đấu tranh giành quyền lực để kế vị Đức Đạt Lai Lạt Ma cũng có ý nghĩa cho toàn thế giới. Ấn Độ, nơi có hơn 100.000 Phật tử Tây Tạng sinh sống, coi sự hiện diện của Đức Đạt Lai Lạt Ma là một phương tiện gây áp lực lên Trung Quốc. Hoa Kỳ cũng đã nhiều lần xử dụng vấn đề Tây Tạng để gây áp lực lên Bắc Kinh.

Mặc dù tương lai không chắc chắn, nhiều người Tây Tạng vẫn hy vọng. "Tôi tin rằng mình sẽ trở về Tây Tạng. Nếu không phải tôi, thì thế hệ trẻ của tôi chắc chắn sẽ trở về", Lobsang Choedon, 84 tuổi, nói.

Tây Tạng thời phong kiến ​​đã bị Trung Quốc sát nhập vào năm 1951. Việc sát nhập, cũng như việc phá hủy các tu viện và các tổ chức văn hóa sau cuộc Cách mạng Văn hóa những năm 1960, đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt ngay cả ngoài Tây Tạng.

Ngược lại, Bắc Kinh lập luận rằng Tây Tạng chỉ chính thức độc lập trong một thời gian ngắn bắt đầu từ năm 1912, nhưng là một phần không thể tách rời của Trung Quốc, và bản thân nó nói về một "cuộc giải phóng" khỏi những ràng buộc của chế độ phong kiến, trong đó 95% nông dân là làm việc cho các tu viện.

Từ những năm 1980, khu vực này, hiện được phân loại là "tỉnh tự trị", đã trải qua sự phát triển kinh tế và xã hội mạnh mẽ. Thực hành tôn giáo hiện được chính thức khuyến khích, trong khi các phong trào độc lập chính trị vẫn tiếp tục bị đàn áp.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ng2y 3 Juli 2025