CUỘC ĐÀM PHÁN GIỮA HOA KỲ VÀ NGA ĐANG ĐƯỢC XÚC TIẾN RẤT NHANH CHÓNG 

Trong khi người Âu châu đang tìm kiếm một chiến lược mới cho Ukraine tại Paris thì Hoa Kỳ và Nga lại đang có một cuộc đàm phán ở Ả Rập Saudi. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đang cố gắng xoa dịu tình hình..

Tốc độ khá nhanh

Người dân Âu châu vô cùng sửng sốt và phản ứng nhanh chóng. Họ đã gặp nhau tại Paris vào thứ Hai 17-2 để tham dự hội nghị thượng đỉnh về khủng hoảng Ukraine, mà nước chủ nhà Pháp không muốn gọi là hội nghị thượng đỉnh về khủng hoảng. Tuy nhiên, cuộc họp khó có thể được đánh giá khác đi sau khi chính quyền Donald Trump hoàn toàn khiến các đồng minh bất ngờ. 

Thứ Ba tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Pete Hegseth đã bày tỏ nghi ngờ về sự đảm bảo an ninh của Hoa Kỳ đối với Âu châu. Vào thứ Tư vừa qua, Donald Trump đã nói chuyện qua điện thoại với Wladimir Putin, và vào thứ Sáu 14-2, Phó Tổng thống J.D. Vance đọc lệnh chống bạo loạn cho người Âu châu. Ông cho biết, điều ông lo lắng nhất không phải là nước Nga mà là quyền tự do ngôn luận và vấn đề di cư trên lục địa Âu châu.

Nhưng người Mỹ và người Nga đang hành động thậm chí còn nhanh hơn người  Âu châu. Trong khi các đại diện EU đang họp tại Paris, các phái đoàn từ Washington và Moskau đã đến Ả Rập Saudi để thảo luận về số phận của Ukraine – chỉ năm ngày sau cuộc điện đàm giữa tổng thống hai nước. Thành phần nhân sự của hai phái đoàn không thực sự có lợi cho việc trấn an người châu Âu. Về phía Hoa Kỳ, Ngoại trưởng Marco Rubio là người dẫn đầu; dù sao thì ông cũng có mặt ở nước này để tham gia các cuộc đàm phán về Trung Đông với chính phủ Saudi; Trong số những vấn đề khác, tương lai của Dải Gaza cũng sẽ được thảo luận. Cố vấn an ninh của Trump là Mike Waltz và đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff sẽ tham gia cuộc họp với Nga. Điện Kremlin đã cử Bộ trưởng Ngoại giao Sergei Lawrow và cố vấn tổng thống Yuri Ushakow tới thủ đô Riyadh của Ả Rập Saudi. Cuộc họp đầu tiên dự kiến ​​diễn ra vào thứ ba 18-2 hôm nay.

Tốc độ nhanh chóng này làm tăng thêm nỗi lo ngại của Âu châu rằng họ sẽ bị loại khỏi các cuộc đàm phán hòa bình về Ukraine. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rubio đã cố gắng xoa dịu những lo ngại này. "Một tiến trình hòa bình không chỉ là một cuộc họp duy nhất", ông nói trong một cuộc phỏng vấn với CBS vào Chủ Nhật 16-2. Hiện tại, vẫn còn quá sớm để nói đến các chi tiết. 

Ở Ả Rập Saudi, hiện ông muốn tìm hiểu xem liệu Putin có quan tâm đến các cuộc đàm phán hòa bình nghiêm nghỉnh về Ukraine hay không ?. Nếu “các cuộc đàm phán thực sự” diễn ra tại một thời điểm nào đó, “Ukraine phải được đưa vào vì nước này đã bị tấn công”.

Moskau đã nói về việc khôi phục quan hệ ngoại giao

Rubio cho biết, Âu châu cũng sẽ phải tham gia, “vì họ cũng đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với Putin và Nga”. Tuy nhiên, Âu châu muốn có tiếng nói không chỉ vì các khía cạnh kỹ thuật, mà trên hết là vì những cuộc thảo luận như vậy chắc chắn liên quan đến cấu trúc an ninh trên lục địa này. Một cấu ​​trúc được xây dựng từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc và hiện đang bị Donald Trump đặt dấu hỏi. Trong mọi trường hợp, Nga dường như đã có những mục tiêu cao hơn trong đầu. Người phát ngôn của tổng thống Dmitry Peskow cho biết các cuộc đàm phán ở Rivadh nhằm mục đích "khôi phục toàn bộ mối quan hệ Nga-Mỹ". Một cuộc gặp giữa Trump và Putin cũng nên được chuẩn bị.

Kể từ cuộc bầu cử lần thứ hai của Trump, giọng điệu giữa Washington và Moskau đã trở nên thân thiện hơn nhiều. Người tiền nhiệm của ông, Joe Biden, ban đầu đã cố gắng đối thoại với Putin với tư cách là tổng thống, bao gồm cả tại hội nghị thượng đỉnh ở Genève vào mùa hè năm 2021. Đó là cuộc gặp cuối cùng của họ. Sau cuộc tấn công của Nga vào Ukraine vào tháng 2 năm 2022, Biden đã cắt đứt liên lạc và tìm cách cô lập Nga trên trường quốc tế. Trump hiện đang kêu gọi đưa kẻ bị ruồng bỏ này trở lại nhóm các quốc gia G-7 vốn đã loại Putin sau khi sáp nhập Krim của Ukraine vào năm 2014.

Có đủ nhân sự chính phủ Hoa Kỳ để đàm phán không? vì Trump đã sa thải nhiều chuyên gia

Đổi lại, Putin đã có một số nhượng bộ với Trump bằng cách thả Marc Fogel, người đang bị giam giữ tại Nga vì tội tàng trữ cần sa. Chính nhà đàm phán của Trump là Steve Witkoff đã đón giáo viên người Mỹ này ở Moskau - cũng chính là Witkoff hiện đang ngồi tại bàn đàm phán ở Saudi Arabien. Ông là một luật sư và nhà phát triển bất động sản đến từ New York và là bạn cũ của Tổng thống Hoa Kỳ. Hai người đã chơi golf cùng nhau trong nhiều thập kỷ, nhưng trên hết, Trump coi Witkoff là nhà đàm phán giỏi nhất mà ông biết. Ví dụ, ông đã tham gia vào cuộc đàm phán giữa Israel và tổ chức khủng bố Hamas về lệnh ngừng bắn và trao đổi tù nhân và con tin. Và bây giờ là thỏa thuận hoán đổi với Marc Fogel, trong đó người Mỹ đã thả Alexander Vinnik, một người Nga đã rửa hàng trăm tỷ đô la bằng cách sử dụng một sàn giao dịch tiền điện tử.

Keith Kellogg, một vị tướng đã nghỉ hưu và là đặc phái viên của Trump tại Ukraine, sẽ không tham gia các cuộc đàm phán với Nga. Điều này có thể chỉ ra rằng Hoa Kỳ không hành động nhanh như người Âu châu lo sợ. Trong mọi trường hợp, người ta vẫn chưa rõ liệu nhóm của Trump có thể tiến triển nhanh đến mức nào ?. Vì chính quyền ở Washington đang sa thải hàng ngàn nhân viên trong chính quyền cũ như một cơn lốc. Ví dụ, tại Bộ Ngoại giao, không chỉ các nhân viên cao cấp phải ra đi mà thông thường họ sẽ bị thay thế sau khi quyền lực ở White House thay đổi. Tổng thống mới cũng đã loại bỏ những chuyên gia cấp thấp mà ông nghi ngờ lòng trung thành của họ. Điều tương tự cũng áp dụng cho Hội đồng An ninh Quốc gia, một cơ quan trực thuộc White House. Tại đó, 160 nhân viên đã bị cấm đến văn phòng, chiếm hơn một phần ba tổng số nhân viên.

Nhìn chung, người ta nói rằng chỉ có một phần ba số vị trí có liên quan được lấp đầy, và những người cấp dưới không dám đưa ra quyết định chừng nào họ chưa nhận được chỉ thị rõ ràng từ cấp cao hơn. Không rõ Trump dự định sẽ kết thúc các cuộc đàm phán đầy thách thức với Nga như thế nào trong những hoàn cảnh này ?. Ở Washington, người ta đang bàn tán về một thỏa thuận vào lễ Phục sinh; Hai tháng sẽ là khoảng thời gian hết sức ngắn để giải quyết một nhiệm vụ phức tạp như vậy.

Điều này đang làm gia tăng nỗi lo sợ của Âu châu cho  rằng, chính quyền Trump quan tâm nhiều hơn đến một giải pháp nhanh chóng hơn là một thỏa thuận bảo đảm cho nhu cầu an ninh của Ukraine và Âu châu. Trump đang để cho Putin lợi dụng mình, giống như ông đã từng làm trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình. Putin phủ nhận việc can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016 của Hoa Kỳ. Năm 2018, trong lần xuất hiện chung trước báo giới thế giới tại Helsinki, Trump nói rằng ông tin tưởng Putin hơn cả lực lượng mật vụ của mình.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 18 Februar 2025