IRAN ĐE DỌA PHONG TỎA EO BIỂN HORMUS - GÂY TRỞ NGẠI THƯƠNG MẠI THẾ GIỚI

Sau các cuộc tấn công của Hoa Kỳ vào các cơ sở hạt nhân của Iran, mối lo ngại ngày càng gia tăng về sự leo thang nguy hiểm ở Vịnh Ba Tư. Hoa Kỳ đã khẩn cấp cảnh báo Teheran không được phong tỏa Eo biển Hormus, một khu vực quan trọng đối với hoạt động thương mại năng lượng toàn cầu. "Chế độ Iran sẽ thật ngu ngốc nếu đưa ra quyết định này", phát ngôn viên White House, bà Karoline Leavitt cho biết tại Washington vào thứ Hai 23/6. Hoa Kỳ và thế giới  đang theo dõi chặt chẽ tình hình tại nơi đây.

Đức và EU cũng phản ứng với sự báo động. Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Đức đã nói về "mối quan ngại to lớn". Trưởng bộ phận chính sách đối ngoại của EU, bà Kaja Kallas cảnh báo rằng một cuộc phong tỏa sẽ "hết sức nguy hiểm và không tốt cho bất kỳ nước nào".

Eo biển Hormus được coi là một trong những tuyến vận chuyển quan trọng nhất thế giới về năng lượng. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), gần 30% các chuyến hàng dầu thế giới được vận chuyển qua eo biển này vào năm 2023. Phần lớn được chuyển đến Trung Quốc, Ấn Độ và các nước Á châu khác. Khoảng 20% hoạt động thương mại khí đốt tự nhiên hóa lỏng thế giới cũng đi qua eo biển rộng 90 dặm giữa Iran và Oman.

Theo tờ New York Times, các quan chức quân sự Hoa Kỳ lo ngại rằng Teheran có thể khai thác hoặc chặn hoàn toàn tuyến đường này để trả đũa, là một hành động có hậu quả nghiêm trọng đối với nền kinh tế thế giới, đặc biệt là đối với Á châu, nhưng cũng đối với giá năng lượng thế giới.

Bộ trưởng Ngoại giao Ý Antonio Tajani đã khẩn cấp cảnh báo Iran về việc chặn tuyến đường biển kinh tế. Tajani đã chuyển mối lo ngại của mình tới đồng nghiệp Iran, Abbas Aragchi. Một vụ chặn đường vận chuyển có thể "gây ra thiệt hại to lớn cho nền kinh tế Iran, nhưng cũng gây ra thiệt hại cho tất cả các quốc gia khác, bao gồm cả Trung Quốc", ông nói bên lề một cuộc họp của EU tại Brüssels, như hãng thông tấn Ý Ansa đã loan tin.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã kêu gọi Trung Quốc ngăn chặn Iran đe dọa đóng eo biển Hormus quan trọng. "Tôi khuyến khích chính phủ Trung Quốc tại Bắc Kinh hãy gọi cho họ về vấn đề này", Rubio nói với Fox News. Bắc Kinh cũng dựa vào một tuyến đường biển mở liên tục để vận chuyể dầu.

"Mặc dù nhập cảng dầu của Đức không đi trực tiếp qua Eo biển Hormus, nhưng lệnh phong tỏa sẽ được cảm nhận thông qua cơ chế thị trường thế giới", bà Claudia Kemfert, chuyên gia năng lượng tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Đức, cho biết. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến ngành kỷ nghệ hóa chất, ngành vận tải và người tiêu dùng. Khí thiên nhiên hóa lỏng cũng có lỗ hổng mới. Kể từ khi từ bỏ khí đốt của Nga, Đức đã đáp ứng một phần nhỏ nhu cầu khí đốt của mình bằng khí thiên nhiên hóa lỏng từ Katar.

Người phát ngôn của chính phủ Stefan Kornelius cho biết chính phủ Đức đang theo dõi "rất chặt chẽ" tình hình ở Eo biển Hormus. Tuy nhiên, "nguồn cung dầu và khí đốt tại Đức vẫn an toàn". bà Kornelius cho biết "Nhìn chung, nguồn cung năng lượng của Đức và Âu châu có khả năng phục hồi đáng kể so với vài năm trước". Do đó, chính phủ Đức cho rằng nguồn cung và giá cả ổn định được bảo đảm an toàn.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế tại Deutsche Bank vẫn cảnh báo về khả năng giá dầu tăng mạnh. "Kịch bản rủi ro tiêu cực là Eo biển Hormus, con đường vận chuyển chính về dầu thô trong khu vực, bị phong tỏa", Robin Winker, Nhà kinh tế trưởng của Đức, cho biết trong một phân tích được công bố vào thứ Hai 23/6. Theo kịch bản này, giá dầu thô Brent có thể tăng lên 120 đô la một thùng trong thời gian ngắn. Nếu Eo biển vẫn đóng cửa cho đến cuối năm, Ngân hàng ING tin rằng giá có thể lên tới 150 đô la, cao hơn đáng kể so với thời kỳ cao điểm của cuộc khủng hoảng năng lượng sau khi Nga bắt đầu cuộc chiến xâm lược Ukraine. Hiện tại, một thùng dầu có giá chỉ dưới 80 đô la.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 24 Juni 2025

Không giống như Kênh đào Suez, không có cơ quan quản lý trung ương nào đối với Eo biển Hormuz. Các tàu chở dầu ở đó đi qua vùng biển lãnh thổ của Iran và Oman. Mặc dù Iran đã ký một thỏa thuận của Liên hợp quốc đảm bảo quyền tự do đi lại cho các tàu buôn, nhưng nước này chưa bao giờ phê chuẩn thỏa thuận này. Theo một vị tướng Iran, Tehran hiện đang cân nhắc khả năng phong tỏa. Quốc hội cũng đã bỏ phiếu thuận. Quyết định cuối cùng sẽ do Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao đưa ra, do Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei làm chủ tịch.

Theo tờ New York Times, các chuyên gia quân sự cảnh báo rằng bất chấp những thất bại quân sự nghiêm trọng trong những tuần gần đây, Iran vẫn sở hữu sức mạnh hoạt động đáng kể. Hải quân Iran sở hữu một kho vũ khí gồm các loại thủy lôi, trong trường hợp khẩn cấp, có thể được cố tình đặt ở Eo biển Hormuz. Điều này không chỉ làm gián đoạn hoạt động thương mại quốc tế mà còn gây ra mối đe dọa lớn đối với các tàu chiến của Hoa Kỳ trong khu vực. Theo những người trong cuộc, Hải quân Hoa Kỳ đã thực hiện các biện pháp phòng ngừa để phân tán các đơn vị của mình và giảm thiểu nguy cơ bị tấn công.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo về một cuộc xung đột leo thang. Giới lãnh đạo Iran đã bị suy yếu về mặt chiến lược do các cuộc tấn công, nhưng vẫn có phương tiện để trả đũa mạnh mẽ - từ các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào các căn cứ của Hoa Kỳ cho đến các hành động phá hoại các nhà ga dầu mỏ trong khu vực. Lực lượng Quds, một đơn vị tinh nhuệ hoạt động bí mật của Lực lượng Vệ binh Cách mạng, được coi là mối đe dọa tiềm tàng đặc biệt đối với các lợi ích của Hoa Kỳ.

"Nhiều lựa chọn của Iran tương đương về mặt chiến lược với một cuộc tấn công tự sát", chuyên gia về Iran Karim Sadjadpour của Quỹ Carnegie Endowment nói với tờ New York Times. Hậu quả đối với khu vực - và thế giới - sẽ rất nghiêm trọng trong mọi trường hợp.

Bất chấp các cuộc tấn công vào cuối tuần này, trong đó ba cơ sở hạt nhân của Iran đã bị đánh bom, người phát ngôn của Donald Trump nhấn mạnh rằng tổng thống Hoa Kỳ vẫn tiếp tục theo đuổi một giải pháp ngoại giao. Tuy nhiên, trên nền tảng Truth Social của mình vào Chủ Nhật, Trump đã chỉ ra rằng việc thay đổi chế độ ở Tehran vẫn chưa bị loại trừ.

Người phát ngôn đã làm rõ rằng một cuộc đảo chính lý tưởng nhất phải xuất phát từ bên trong: "Nếu chế độ Iran từ chối đạt được một giải pháp hòa bình - tại sao người dân Iran không nên tước bỏ quyền lực khỏi một hệ thống bạo lực và áp bức như vậy?" 

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 24 Juni 2025