KHÓ KHĂN LỚN NHẤT MÀ TÔ LÂM PHẢI ĐỐI PHÓ LÀ LÀM GÌ ĐỂ CÓ THỂ TẠO NIỀM TIN CHO GIỚI ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI VÀO VN? 

Tô Lâm, người sẽ lãnh đạo tương lai của Việt Nam, đang vấp phải nhiều sự hoài nghi từ các nhà đầu tư nước ngoài, là do  di sản chính trị của  cố lãnh đạo Nguyễn Phú Trọng đã để lại.

Quốc tang tại Hà Nội vào thứ Sáu 16/7 tuần này đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên: Việt Nam nói lời từ biệt với người đàn ông đứng đầu Đảng Cộng sản trong gần một thập kỷ rưỡi, là người quyền lực nhất trong nhà nước độc đảng cho đến khi qua đời cách đây một tuần.

Ông Trọng là người từng chịu trách nhiệm về một thỏa thuận thương mại tự do mang tính với EU và đã từng ký kết quan hệ đối tác chiến lược với phương Tây.

Nhưng sau làn sóng mở nhà máy mà đất nước trải qua trong những năm gần đây, những sự ham muốn của các nhà đầu tư nước ngoài đã suy giảm rất nhiều. Môi trường kinh doanh đã hạ nhiệt rõ rệt. Các tập đoàn quốc tế nhận thấy mình bị chậm lại bởi bộ máy quan liêu của VN. Các công ty Đức cũng đang đánh giá tình hình của họ ở Việt Nam với thái độ ngày càng hoài nghi. 

Ban lãnh đạo mới của chxhcnVN do Tô Lâm cầm đầu hiện phải đối mặt với thách thức là phải đối đầu với những tai tiếng bị tổn hại của địa điểm đầu tư, cũng như sự dè dặt với người lãnh đạo mới, nếu như các nhà đầu tư nước ngoài này không còn muốn lập tổ ở TQ nửa.

Sau ngày Đảng Cộng sản an táng ông Nguyễn Phú Trọng, cũng là ngày mà làn sóng từ nhiệm ồ ạt xuất hiện. Hàng loạt cái tên đình đám, đều là chủ tịch, tổng giám đốc của các doanh nghiệp nhà nước lớn, hoặc doanh nghiệp cổ phần hoá từ doanh nghiệp nhà nước, lần lượt tìm cách tháo chạy. Trong đó có những cái tên như: Vinaconex, Hà Đô, Công ty Cổ phần Thành Thành Công – Biên Hòa (còn gọi là TTC AgriS), Lộc Trời, Dược Cửu Long, Dược Hậu Giang v..v… đều kiếm đường thoát thân.

Nhà đầu tư cần rất nhiều kiên nhẫn

Trọng tâm của vấn đề là một trong những di sản quan trọng nhất của Nguyễn Phú Trọng. Nhưng đây cũng là một trong những vấn đề gây tranh cãi nhiều nhất: một chiến dịch chống tham nhũng sâu rộng có biệt danh là “ đốt lò ”, với chiến dịch này ông muốn loại bỏ các khoản hối lộ tràn lan từ các doanh nhân, quan chức và chính trị gia.

Peter Kompalla, đại diện hàng đầu của nền kinh tế Đức tại Việt Nam cho biết, chính sách chống tham nhũng về nguyên tắc được hoan nghênh. Cuối cùng, các công ty Đức hoạt động mà không trả tiền hối lộ có nguy cơ gặp bất lợi trong cạnh tranh.

Nhưng cuộc chiến chống tham nhũng của Trọng, dẫn đến 24.000 thủ tục kỷ luật và nhiều cuộc điều tra hình sự chỉ riêng trong năm 2023, đã có những tác dụng phụ nghiêm trọng: “Các bộ phận trong bộ máy quan liêu hầu như không dám đưa ra quyết định nữa và trách nhiệm thường không rõ ràng,” Ông Kompalla nói.

Do đó, việc xin giấy phép kinh doanh hoặc giấy phép cư trú thường xuyên bị chậm trễ. Nguồn vốn nhà nước cũng chỉ chảy vào một mức độ hạn chế. Trong nửa đầu năm, Việt Nam thực tế chi chưa tới 1/3 ngân sách quốc gia.

Các nhà đầu tư cần kiên nhẫn do quá trình ra quyết định hết sức chậm chạp từ phía VN - ngay cả khi liên quan đến những thương vụ đầu tư rất nhiều tiền. Nhà phát triển trang trại gió PNE của Đức đã thành lập chi nhánh tại Việt Nam vào năm 2020 với mục tiêu xây dựng các Turbine  gió ngoài khơi VN  với tổng công suất lên tới 2 Gigawatt tại nước này.

Theo công ty này cho biết, một khoản đầu tư hơn 4 tỷ USD đã được lên kế hoạch cho việc này. Nhưng do thiếu quy định, không một dự án ngoài khơi nào có thể bắt đầu trên khắp cả nước. Người phát ngôn của PNE cho biết họ không muốn bình luận về lý do chậm trễ. Theo báo cáo thường niên mới nhất, công ty hy vọng sẽ nhận được thông tin chi tiết từ cơ quan chức năng Việt Nam trong nửa cuối năm nay.

Những vấn đề này cũng được đưa ra trong một cuộc khảo sát do Phòng Thương mại Châu Âu (EuroCham) tại Việt Nam thực hiện với hơn 200 công ty thành viên. Theo kết quả công bố hồi đầu tháng 7/2024, quy định không rõ ràng là trở ngại chính cho hoạt động kinh doanh tại Việt Nam - hơn 40% người tham gia khảo sát đã đề cập đến điểm này. Kéo theo đó là những khiếu nại về gánh nặng hành chính và thủ tục không hiệu quả cũng như các vấn đề trong việc xin giấy phép và cấp giấy phép.

Trước những khó khăn về sự quan liêu và các thủ tục hành chánh chậm chạp , đã làm sự nhiệt tình của doanh nhân đối với Việt Nam ngày càng giảm sút rõ rệt. Khi được hỏi về mức độ sẵn lòng giới thiệu địa điểm này cho người khác, 54% cho rằng địa điểm này là một trong ba điểm cao nhất trên thang điểm 10 vào đầu năm. Giờ đây chỉ có thiểu số 46% nhìn nhận đất nước theo hướng đáng được đầu tư như vậy. 

Tình hình kinh doanh tại các địa điểm cạnh tranh tốt hơn đáng kể

Tâm trạng của các công ty Đức cũng trở nên xấu đi: theo báo cáo “Triển vọng kinh doanh châu Á-Thái Bình Dương” của Phòng Thương mại Đức ở nước ngoài công bố tuần trước, họ đánh giá tình hình kinh doanh của họ ở Việt Nam không chỉ tồi tệ hơn cùng thời gian với năm 2023. . Sự cân bằng giữa các công ty đánh giá tình hình của họ là tốt và những công ty đánh giá nó là xấu cũng thấp hơn đáng kể so với giá trị của các địa điểm cạnh tranh khác như Ấn Độ, Indonesia hay Philippines.

Đáng kể là có nhiều công ty đang có kế hoạch đầu tư hơn nữa vào Ấn Độ, Philippines hay Indonesia hơn là ở Việt Nam. Đồng thời, xuất cảng của Đức sang Việt Nam cũng đang giảm: theo Văn phòng Thống kê Liên bang, họ đã giảm 13% trong 5 tháng đầu năm 2024 so với năm trước.

Tuần này, rõ ràng là các cuộc điều tra chống lại các chính trị gia và quan chức vẫn tiếp tục ngay cả sau cái chết của Trọng: chính quyền Hà Nội tuyên bố bắt giữ thêm một cựu thứ trưởng môi trường và bốn quan chức cấp cao khác bị tố vi phạm pháp luật trong các dự án về đất hiếm.

Gregory B. Poling, giám đốc chương trình Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Mỹ, nhận xét: “Bầu không khí xoá bỏ quan liêu sẽ không dễ dàng giảm bớt chỉ sau một đêm”. Do đó, việc giải ngân vốn chậm của chính phủ sẽ tiếp tục làm cản trở mức tăng trưởng trong một thời gian dài sắp tới.

Đây chính là điều mà Tô Lâm phải đối phó trước mắt. để có thể thu hút niềm tin đã mất từ các nhà đầu tư nước ngoài. tình trạng Kinh tế sút kém của VN hiện nay, không thể một sớm một chiều có thể thay đổi được tình trạng, muốn nhanh chóng tạo được lòng tin của của giới đầu tư không ngoài thay đổi nhanh chóng cơ chế Dân Chủ XHCN hiện nay thành cơ chế Dân Chủ Tự Do.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 28 Juli 2024